Previous Lesson -- Next Lesson
7. Bawlos Athens (Falima 17:16-34)
FALIMA 17:30-34
30 Haddaba, wakhtiyadan jahliga ah Ilaah baa indhatiray, laakiin wuxuu haatan ku amraa dadka oo dhan meel kasta inay toobad keenaan, 31 maxaa yeelay, wuxuu dhigay maalin uu dunida si xaq ah ugu xukumi doono ninkuu doortay. Waxyaalahan oo dhan ayuu ku caddeeyey, Isaga sara kiciyey kuwii dhintay. 32 Haddaba kolkay maqleen wax ku saabsan ka soo sarakicidda kuwii dhintay, qaar waa ku qosleen, qaar kalena waxay yidhaahdeen, Mar kale ayaannu waxan kaa maqli doonnaa. 33 Markaasaa Bawlos dhexdooda ka tegey. 34 Habase yeeshee niman baa raacay isagii oo rumaystay; kuwaasoo ay ka mid ahaayeen Diyonusiyos ki Areopagite, iyo haweenay la odhan jiray Damaris, iyo kuwo kale oo la socdayba.
Bawlos wuxuu tusay falsafadayaasha weynaanta Ilaah, Abuuraha, oo wuxuu u sharxay macnaha ninka, kaasoo, sida farcankiisu u muuqdaan muuqaalka ilaahnimada. Kii sanamkan ku halligay, naftiisa ayaa ku dhici doonta xukunka. Ilaah wuxuu dhigay maalin uu qof walba xukumi doono. Maskax kasta, aragti kasta oo runta ah, iyo diimaha adduunka oo dhan waxay barayaan in Ilaah xukumi doono qof walba. Xukunka xaqa ah ee Ilaah lama qaadi karo, iyo cabirka ku jira maxkamaddan rabbaaniga ah waa naftiisa, kan, isagoo quduusnimadiisa yidhi: "Quduus, waayo, waxaan ahay mid qoduus ah." Xukunkani wuxuu ahaa fikirka afaraad ee ugu muhiimsan ee Bawlos u soo bandhigay dhagaystayaashiisa.
Marka la eego runta xukunkan ee Bawlos ayaa wuxuu dadka oo dhan ugu yeedhay inay soo jeestaan, oo la beddelo, oo maskaxdooda cusboonaysiiyaan. Kuma noolaanayno inaanu gaarno himilooyin qumman, ama aan uga qeybgalno khuraafaadka ku saabsan ilaahyada iyo ruuxyada. Kulligeen waxaan u degdegaynaa Maalinta Xukunka, dhamaadka dadka. Micnaha noloshu kuma jiifto riyooyin, fikradaha caqiido, ama ku raaxeysiga fanka, laakiin diyaarsanaanta xukunka. Ilaah ugudambaysta uma oggolaan in dadku doorto inuu isu diyaariyo Maalinta Xukunka iyo in kale. Taa bedelkeed, wuxuu ku amrayaa dadka oo dhan meelkasta, qaaradaha oo dhan, inay xaggiisa u soo jeestaan, kana baxaan nacasnimada falsafad-nacaybkooda, oo ayan naftooda ku dhisin ilaahyada cilmiga farsamada dhimashadooda. Ilaah kaliya ayaa run ah. Majirto diin la'aan Maalinta Xukunka. Markaa yeedhiddii toobaddu waxay ahayd mawduuca shanaad ee Bawlos uu kaga hadlay khudbadiisii uu u jeedinayay kuwii reer Ateniya.
Isbarasho dheer, qoto dheer ka dib, Bawlos wuxuu bilaabay qeybtii labaad ee wacdintiisa, isagoo leh in Ilaah xukunkiisa ku adeegsan doono nin keliya, Ciise Masiix, oo qoduus ah oo aan eed lahayn, oo aan dhimashadu awood u lahayn. Ninkan, Ciise, waa kan keliya oo Ilaah ka sara kiciyey kuwii dhintay. Wuu nool yahay, wuxuuna ka adkaaday dembiga, dhimashada, iyo jirrabaadaha oo dhan. Wuxuu la kulmay dhibaatooyin oo dhan iyo indho-sarcaadyo jinniyo oo wuu ka adkaaday. Sidaa darteed, isagu wuxuu xaq u leeyahay iyo awood u leeyahay inuu dadka oo dhan xukumo. Amar oo dhan ayaa isaga iyo cirka lagu siiyay. U bandhigista Masiixa inuu yahay Garsooraha nin ayaa ahaa safarkii lixaad ee wacdinta Bowlos ee buurta Areopagus.
Naqshadda Masiixu ma aha in la burburiyo ama la baabi'iyo dembilayaasha, laakiin waa in la dhiso boqortooyada nabadda, iyo in loo fuliyo badbaadada dadka oo dhan. Gelitaanka ballaadhinta Eebbe kama yimaaddo aaminaadda fikradaha falsafadda, laakiin xagga iimaanka, waxay isu-keenidda Ilaah kaamil u tahay. Masiixu wuxuu inaga caawiyaa inaan helno iimaankan, oo wuxuu ina siiyaa axdi cusub. Annaga, sidaas ayaan fursad u leenahay inaan kaga baxno xukunka soo socda. Masiixu nama weydiisan in aan ku toobadkeenno iskeenna, ama in lagu beddelo xoogga maankayaga. Wuxuu inaga caawiyaa xagga toobadda, beddelka, iyo iimaanka, oo aan ku lug lahayn kaliya rumaynta, laakiin xiriir shaqsiyeed lala yeesho Masiixa nool. Ruuxa Quduuska ahi wuxuu ina siinayaa awood ina siiya iimaanka iyo akhlaaqda wanaagsan. Rumaysadka Masiixu wuxuu noo cusbooneysiiyaa ninkeena gudaha. Tani waa sababta aannaan u rumeysan karin ilaahyada, jinniiyada, iyo falsafadaha oo aan isla markaasna raacno Masiixa. U soo gudbinta buuxda ee Badbaadiyeheenna waxay ina beddeleysa araggiisa. Ma aragtay qodobka toddobaad ee wacdintii Bawlos? Taasi waa Masiixa, oo aan falsafada ahayn, wuxuu ina siinayaa rumaysad sida wadada badbaadada weligeed ah.
Waxa ugu muhiimsan in laga fekero nolosha Masiixa waa sarakiciddiisa sharaftiisa, halkaas oo xoogga, qoduusnimada, iyo xikmadda Eebbe lagu dhex muujiyey. Geeridiisa ayuu gebi ahaanba jabiyay. Dhammaan murugada iyo ilmada ayaa laga adkaaday sarakiciddiisa. Ujeeddada taariikhda bini-aadamka maahan rajo-la’aan, ee ku saabsan xukunka soo socda, ama u-aragtida nolosha mid aan micno lahayn. Waa inaanan raacno isbadalka nololeed, laakiin aan raadinno nolosha weligeed ah, oo ifaysa daahirnimo, sharaf, iyo farxad mustaqbalkeenna. Qodobka sideedaad iyo mabda'a farriinta Bawlos wuxuu ugu yeeray filasoofulayaasha inay rumeeyaan Masiixa nool, Bixiyaha nolosha. Isaga waxaa ku jira nolol weligeed ah xagga xooggiisa sarakiciddiisa. Mabda 'ugu dambeeya wuxuu siiyey dhagaystayaashiisa aragtida horumarka taariikh ahaaneed, oo ay la socdaan fahanka aasaasiga ah si looga caawiyo inay aqbalaan nolosha Masiixiyiinta.
Farriinta Bawlos ee ku saabsan sarakicidda kuwii dhintay waxay sababtay fakarayaashu inay qoslaan, sababtoo ah falsafadda aadanaha waxay ku dhamaan kartaa dhimashada oo keliya, iyo aragtida aadanaha oo dhan waxay ku dhammaan doonaan albaabka u horseeda weligiis. Fikirka dhabta ahi wuxuu qirtaa inuu kaliya ka fikiri karo xadka taas oo macquul ah oo macquul ah. Sarakiciddii Masiixu wax aan macquul ahayn ayay yaab ku tahay fahamka aadanaha. Ateniyiinta waxay ku xanaaqeen xabaasha furan ee Masiixa. Falsafadoodu waxay ku wareegsanayd male-awaalka iyo xaddidaadda maskaxda. Fahmiddooda waxaa shaki ku jirtay wixii ku saabsan dhimashada wixii ka dambeeya, oo ku xayiran gaalnimo la’aan. Bawlos wuxuu si cad ugu sheegay waraaqihiisa in qofna uusan aqoonsan karin ilaahnimada Masiixa la'aantiis Ruuxa Quduuska ah. Sidaas oo kii ruuxa isku haystaa uusan u diyaarin Ruuxa Ilaah inuu ku sii jiro.
Waxay u ahayd dharbaaxo xun in Bawlos uu arko falsafadaha Atene iyo xertiisa adduunka oo dhan oo ay ugu qoslaan meel fagaare ah. Markaasay dhabarka u jeediyeen, oo waxay ku qosleen, iyagoo leh, Waxaannu doonaynaa inaad mar kale maqasho markaad waxyaalahan hadlay. Dhab ahaantii, marna ma maqlin ereyga Ilaah mar labaad, waayo Bawlos aamusnaan iyo murugo ayaa magaaladii ka tegey. Sharafta falsafada waxay ka hor marin jireen badbaadada Masiixa. Waraaqdiisii Koowaad ee uu u diray Korintos (1: 12- 2: 15) Bawlos wuxuu noogu caddeeyey si mug leh oo muhiim ah farqiga u dhexeeya falsafadda iyo iimaanka. Ma fahmi kartid waayo aragnimadii Bawlos ee Athens haddii aadan fahan qoto dheer u yeelanin cutubka kor ku xusan ee Warqadiisii Kowaad ee Korintos.
Marag mideynta midnimada Eebbe, Abuuraha weyn, baaqa ah in la toobad keeno xukunka Ilaah hortiisa, iyo sidoo kale xukunka lagu rumeeysan Masiixa la sara kiciyey weli ma uusan midho lahayn. Qaar baa ku biirey Bawlos oo qirtay rumaysadka Masiixa. Maskaxdooda ayaa lagu beddelay isaga oo waxay heleen nolosha weligeed ah. Mid ka mid ah Mu'minka wuxuu xubin ka ahaa Areopagus laftiisa, qof kale wuxuu ahaa haweeney ixtiraam leh. Laakiin isku soo wada duuboo, waxaa jiray Atariishooyin yar. Sidaas darteed Athens, iyada oo ay ku jirto kibirka falsafada indha la ', waxaa la sameeyay kaniisad yar, oo hooseysa. Waxay ku noolayd kaamilnimada nolosha Masiixa, kii ka soo sarakacay kuwii dhintay.
DUCADA: Ilaaha Quduuska ah, waxaan kuu caabudaynaa, waayo, Boqortooyadaadu kuma dul taagnaato sharciga, ama fahamka falsafadaha kala duwan, laakiin iimaanka aad ku haysataa Wiilkaaga Ciise Masiix, kii inaga badbaadiyey cabsida xukunka, oo inaga buuxsantay farxadda nolosha weligeed ah.
SU'AALO:
- Waa maxay sida kaliya ee looga baxsan karo xukunka Ilaah Maalinta Dambe?