Previous Lesson -- Next Lesson
b) Tiatia si le Yesu kple Baraba dome (Yohanes 18:39-40)
YOHANES 18:39-40
39 Gake enye míaƒe kɔnu be maɖe asi le gamenɔla ɖeka ŋuti na mi le Ŋutitotoŋkeke la dzi. Miedi be maɖe asi le ‘Yudatɔwo ƒe fia’ la ŋuti na mia?” 40 Ke ameawo do ɣli gblɔ be, “Gbeɖe, menye eya o! Ɖe asi le Barabas ŋu na mí!” Baraba sia nye adzodala aɖe si wode gaxɔ me la.
Pilato ka ɖe edzi be nyateƒee Yesu le gbɔgblɔm eye be afɔku aɖeke mele eme o. Edo go yi ɖakpe Yudatɔ siwo nɔ lalam le xɔxɔnua eye wòɖi ɖase le dutoƒo be ame si ŋu wotsɔ nya ɖo la meɖi fɔ o. Nyanyuigbalẽ eneawo katã ɖo kpe edzi be nuvɔ̃ aɖeke menɔ Yesu ŋu le mawusubɔsubɔ ƒe sewo kpakple dukɔmeviwo ƒe sewo nu o. Esi wònye nutodziɖula ta la, mate ŋu abu fɔ Yesu o. Eyata dukɔmeviwo ƒe dziɖuɖumegãwo ƒe amedɔdɔ lɔ̃ ɖe edzi be Yesu meɖi fɔ o.
Pilato di be yeaɖe nɔnɔme wɔnuku sia ɖa, gake edi hã be yeadze Yudatɔwo ŋu. Edo susua ɖa be woaɖe asi le gamenɔla la ŋu le kɔnu aɖe si ɖe mɔ be woatsɔ gamenɔlawo dometɔ ɖeka ake le azãɖugbe la nu. Edze agbagba be yeana nunɔlagã la ƒe dzi nadze eme esi wòɖu fewu le Yesu ŋu heyɔe be Yudatɔwo ƒe fia. Ne ɖe Pilato ɖe asi le eŋu la, anye ne ame geɖe ƒe nu lé dzi na Yesu le esi mate ŋu aɖe eƒe amewo tso Roma ƒe kɔkuti te o ta.
Ke hã, nunɔlawo kple dukɔa do dziku esi wose dzesideŋkɔ si nye “Yudatɔwo ƒe Fia” la. Wonɔ mɔ kpɔm na asrafo kalẽtɔ, ŋutsu sesẽ kple sesẽ. Eya ta wotia nuvlowɔla Barabas; nuvɔ̃wɔla nyo wu Mawu ƒe Kɔkɔetɔ la.
Menye Sanhedrin la koe tsi tre ɖe Yesu ŋu o, ke amehawo hã do vloe. Akpa ka dzie nètsi tre ɖo? Le nyateƒe ƒe akpa dzi, ame fatu kple aʋawɔnuwo manɔmeea? Alo ɖe nèle abe senyalawo siwo ɖoa ŋu ɖe ŋutasẽnuwɔwɔ kple amebeble ŋu nublanuikpɔkpɔ kple nyateƒe mabumabui enea?
c) Yesu ƒe atamkaka le eƒe nutsolawo ŋkume (Yohanes 19:1-5)
YOHANES 19:1-3
1 Ale Pilato na woƒo Yesu kple atam. 2 Asrafowo wɔ ŋukuku ɖɔ nɛ. Wodo awu dzĩ nɛ, 3 eye woyi egbɔ zi geɖe, eye woɖu fewu le eŋu gblɔ be, “Miedo gbe na wò Yudatɔwo ƒe fia.” Eye woƒo tome nɛ.
Pilato gbɔe wòtso be wòaɖe asi le Yesu ŋu ahalé eƒe nutsolawo. Nusi mewɔ o. Ke boŋ etrɔ gbo nyateƒenyawo eye wòdi be yeaɖe asi le nyaa ŋu. Ede se be woaƒo Yesu. Tohehe sia tɔgbe dzi ŋɔ eye wòtea ɖeɖi ame ŋu. Kaawo tsɔa ƒu kakɛwo eye woma lãa me. Asrafoawo wɔ Yesu ŋutasesẽtɔe; woblae ɖe sɔti aɖe ŋu, ɖe eƒe awudziwui heƒoe ɖe megbe. Eƒe ŋutigbalẽ kple ŋutilã vuvu le vevesese si womate ŋu asusu o ta. Amesiwo wowɔ funyafunyae alea dometɔ geɖe ku le ƒoƒoa me. Míaƒe Aƒetɔ maɖifɔ la kpe fu geɖe le ŋutilã kple luʋɔ me.
Emegbe asrafoawo ɖu fewu le Yesu ƒe ŋutilã si wovuvu la ŋu. Wonɔ agbe le vɔvɔ̃ na Yudatɔ ŋɔdzidonamelawo me, eye dzi menɔ wo ƒo be woado go le zã me o. Mɔnukpɔkpɔ su wo si mlɔeba be woabia hlɔ̃ to funyafunyawɔwɔ ame aɖe si woyɔna be “Yudatɔwo ƒe fia” me. Yesu kpe fu vɔ̃ɖi siwo katã wowɔ ɖe dukɔ dzeaglã sia ŋu. Wo dometɔ ɖeka yi ɖafɔ alɔ aɖe si ŋu ŋù le, tsɔe wɔ fiakuku hetsɔe da ɖe Yesu ƒe ta dzi. Ŋùfiakuku sia ƒe nyaƒoɖeamenu na ʋu geɖe bu le eŋu. Ame bubuwo tsɔ avɔ xoxo aɖe si nye asrafomegã aɖe tɔ tsyɔ edzi. Ʋu tsyɔ Yesu dzi. Gakpe ɖe eŋu la, woƒoe ŋutasesẽtɔe. Ame aɖewo bɔbɔ ɖe eŋkume, abe ɖe wole gome kpɔm le eƒe fiakukuɖoɖoa me ene. Alesi wòanya wɔ be fiaɖuƒea ƒe asrafoha siawo tsi tre ɖi na Europa-dukɔ vovovoawo la afia be xexeame ƒe to geɖe nɔ gome kpɔm le fewuɖuɖu kple busunyagbɔgblɔ sia si wowɔ ɖe Mawu ƒe Alẽvi la ŋu la me.
YOHANES 19:4-5
4 Pilato gado go va xexe, eye wògblɔ na Yudatɔwo be, “Mele ekplɔ ge ado goe na mi, gake minya esia be nyemekpɔ fɔɖiɖi aɖeke le eŋu o.” 5 Wokplɔ Yesu do goe. Wodo awu dzĩ nɛ, tsɔ ŋukuku ɖɔ nɛ. Pilato gblɔ na wo be, “Miaƒe ame lae nye esi.”
Pilato va ƒo nya ta mlɔeba be Yesu meɖi fɔ o. Zi etɔ̃liae nye ema wòdo go helɔ̃ ɖe edzi le Yudatɔwo ƒe ŋgɔnɔlawo ŋkume be: “Nyemekpɔ vodada aɖeke le eŋu o.” Etsɔe ɖo wo ŋkume be wòadze agbagba be yeaklo nu le woƒe amebeble dzi ahaɖe nyateƒea ɖe go.
Ekplɔ Yesu si nɔ nublanuikpɔkpɔ me kple eƒe ŋùfiakuku la do goe. Edo eƒe awu ʋlaya dzĩ eye ʋu tsyɔ edzi.
Àte ŋu akpɔ Mawu ƒe Alẽvi la ƒe nɔnɔmetata si le xexeame ƒe nuvɔ̃ tsɔm la le susu mea? Eƒe ɖokuibɔbɔ nye ame kɔkɔ, elabena eƒe lɔlɔ̃ si ɖeke mesɔ kplii o la dze le eƒe dzigbɔɖi me. Etsi tre ɖe amesiwo le Ɣedzeƒe kple Ɣetoɖoƒe teƒe la ŋkume, wodo vlo wo, wowɔ nuvevi wo eye wotsɔ ŋùwo ɖo fiakuku nɛ. Xexeame ƒe fiakukuwo katã, kple woƒe kpe xɔasi siwo le keklẽm la, mexɔ asi o ne wotsɔe sɔ kple Eƒe ŋùfiakuku si me ʋu si léa avu ɖe nuvɔ̃wo katã ta.
Togbɔ be Pilato nye ame dziŋɔtɔ kekeake hã la, nutata sia wɔ dɔ ɖe edzi. Fuléle ƒe dzesi aɖeke menɔ Yesu ƒe mo o, eye fiƒode aɖeke hã menɔ eƒe nuyiwo dzi o. Edo gbe ɖa na Fofo la le ɖoɖoezizi me, yra eƒe futɔwo eye wòtsɔ amesiwo do vloe la ƒe nuvɔ̃wo. Dudzikpɔla la do ɣli be: “Ŋutsu lae nye esi!” Ese ŋutsu sia ƒe gãnyenye kple bubu si le eŋu la le eɖokui me. Ðewohĩ susu sia va susu me nɛ be: “Ame tɔxɛ sia tsi tre ɖi na Mawu ƒe nɔnɔme.” Eƒe nublanuikpɔkpɔ klẽ le ku ƒe gaƒoƒo gɔ̃ hã me; eƒe kɔkɔenyenye do tso eƒe gbɔdzɔgbɔdzɔ kple eƒe ŋutilã si ʋu yɔ fũu la me. Menye eya ŋutɔ ƒe nu gbegblẽ wɔwɔwo tae wòkpe fu le o, ke boŋ ɖe nye nuvɔ̃ kple tɔwò, kpakple ameƒomea ƒe fɔɖiɖi ta.
d) Kristo ƒe mawume nɔnɔme wɔ dɔ ɖe Pilato dzi (Yohanes 19:6-11)
YOHANES 19:6-7
6 Esi nunɔlagãwo kple woƒe asrafowo kpɔ Yesu la, wodo ɣli sesĩe be, “Klãe ɖe ati ŋuti! Klãe ɖe ati ŋuti!” Pilato gblɔ na wo be, “Miawo ŋutɔ miyi ɖaklãe ɖe ati ŋu. Nye la, nyemekpɔ fɔɖiɖi aɖeke le eŋuti o.” 7 Yudatɔwo ɖo eŋu nɛ be, “Le míaƒe se nu la, ele be wòaku, elabena egblɔ be Mawu ƒe Vi yenye.”
Gaƒoƒo siwo wotsɔ wɔ funyafunya ame la didi ŋutɔ. Ameha aɖe ƒo ƒu ɖe nutodziɖula ƒe agbo nu. Yudatɔwo ƒe dziɖuɖumegãwo menɔ klalo be yewoatrɔ yewoƒe nɔnɔme alo yewoƒe dzi nadze eme o, gake wo katã wolɔ̃ be yewoabia Yesu ƒe ku, eye wonɔ ɣli dom le zitɔtɔ gã aɖe me. Dzi ɖe le amesiwo nɔ hehem ɖe megbe la ƒo eye wosusui be Mawu gblẽ Yesu ɖi. Mewɔ nukunu aɖeke tsɔ na ablɔɖe eɖokui o. Eya ta wowɔ ɖeka kple ameha la be yewoabia be woawu Yesu. Ele be Pilato nagblɔ tohehe sesẽtɔ kekeake. Eya ta woɖee le hame eye wotsɔe yi viviti me.
Le ɣeyiɣi sia me la, Pilato nɔ ŋudzɔ ɖe xaxa ƒe dzesiwo katã ŋu, gake medi be yeawu ame aɖeke le mɔ si mele se nu o nu o. Eya ta egblɔ na Yudatɔwo be, “Mikplɔe eye miaklãe ɖe ati ŋu, togbɔ be meka ɖe edzi be meɖi fɔ o hã.” Esiae nye zi etɔ̃lia si wòlɔ̃ ɖe edzi. Le esia wɔwɔ me la, Pilato bu fɔ eɖokui, elabena gome aɖeke menɔ esi be woaƒo ame maɖifɔ aɖe o.
Yudatɔwo nyae be Romatɔwo ƒe se xe mɔ na yewo be yewomawu ame aɖeke o, eye Pilato ate ŋu atrɔ ɖe wo ŋu ne wowui, togbɔ be egblɔ nya siwo naa kakaɖedzi ame hã. Yudatɔwo ƒe se megblɔ be woahe ame ɖe ati ŋu o, ke boŋ kpedada koe. Yesu ‘gblɔ busunya’ eye le esia ta edze be woaƒu kpee.
Blema Yudatɔwo nya be ne Kristo ƒe nya siwo wògblɔ be Mawu ƒe Vinyenye nye nyateƒe la, ke ele be yewoade ta agu nɛ hafi. Aklã ɖe ati ŋu “aɖo kpe edzi” be menye Mawue wònye o. Eyata woatso afia na wo to eƒe ku me, menye to avuléʋu la me o, ke boŋ to atitsoga bɔbɔe si do go Mawu ƒe ŋudzedzekpɔkpɔ me.
GBEDODOƉA: Aƒetɔ Yesu, míeda akpe na wò ɖe fukpekpe kple funyafunyawɔwɔ si nèto ɖe mía teƒe ta. Míekafua wò ɖe wò dzigbɔɖi, wò lɔlɔ̃ kple wò gãnyenye ta. Wòe nye míaƒe Fia. Kpe ɖe mía ŋu míaɖo to wò; fia mí be míayra míaƒe futɔwo eye míakpɔ nublanui na amesiwo yɔ fũ kple fuléle. Míekafua wò ɖe wò ʋu si kɔ mí tso nuvɔ̃wo katã me la ta. Oo Mawu Vi, tɔwòe míenye. Ke ke mí ɖe wò kɔkɔenyenye me, kpe ɖe mía ŋu míazɔ le nublanuikpɔkpɔ kple akpedada me ɖe nusiwo katã nèwɔ na mí ta.
BIABIA:
- Nukae míesrɔ̃ tso Yesu ƒe nɔnɔmetata si wota, eye wòtsɔ awu ʋlaya dzẽ kple ŋù ƒe fiakuku tsyɔ edzi la me?