IFAARA SI IYINRERE TI JOHANNU
Kristi pe awọn ọmọ-ẹyin rẹ lati jẹ ẹlẹri rẹ. O ko kọ itan ti igbesi aye rẹ funrarẹ, ko si ran lẹta si awọn ile ijọsin. Ṣugbọn iru-ara rẹ ṣe ijinlẹ nla lori awọn ọmọ-ẹyin rẹ, ti Ẹmi Mimọ ti yori si ogo Oluwa Jesu Kristi. Wọn rí nínú ìfẹ, ìrẹlẹ, ikú àti ajinde rẹ ògo gẹgẹ bí ti ọmọ bíbi kanṣoṣo ti Baba, o kún fun ore-ọfẹ ati otitọ. Nigba ti awọn ajinrere Matteu, Marku ati Luku ṣe alaye awọn ọrọ ati awọn iṣẹ ti Jesu, ati ijọba Ọlọrun gẹgẹ bi idi ti wiwa rẹ, Johannu ti ṣe apejuwe ọkàn inu ti Jesu ati ifẹ rẹ mimọ. Fun idi eyi ni a npe ni ihinrere ti Johannu ni Iyinrere nla, eyiti o jẹ ade ti gbogbo awọn iwe ti Bibeli mimọ.
Ta ni onkọwe Iyinrere yi?
Awọn baba ti ijo ni centuri keji gba pe Johannu, ọmọ-ẹyin Jesu, ni akọwe iwe yii. Nisisiyi ẹni-iyinrere Johannu sọ awọn orukọ ti ọpọlọpọ awọn aposteli, ṣugbọn on ko wa lati sọ boya orukọ arakunrin rẹ Jakọbu tabi ti ara rẹ nitori pé ko fi ara rẹ yẹ pe a gbọdọ sọ pẹlu orukọ Oluwa ati Olugbala rẹ. Sibẹsibẹ, Bishop Irenaeus ti Lyon ni Faranse, sọ kedere pe Johannu, ọmọ-ẹyin Oluwa ti o fi ara rẹ si igbaya ni Ọsan Iribẹhin, ni ẹniti o ṣe Iyinrere yii, lakoko ti o ti n ṣiṣẹ ni Efesu Anatolia lakoko ijọba Emperor Trajan (98-117 AD).
Diẹ ninu awọn alariwisi sọ pe Johannu, akọwe ti Iyinrere yi, kii ṣe ọmọ-ẹyin ti o tẹle Jesu, ṣugbọn ọkan ninu awọn agbalagba ijọ Efesu ti o jẹ ọmọ-ẹyin ti Aposteli Johanu, ati pe a kọ ọ lẹyin. Awọn alariwisi wọnyi ni awọn alala ati pe wọn ko mọ Ẹmí otitọ, eyi ti ko ṣeke, nitori pe Aposteli Johanu kọ iwe Iyinrere rẹ ni akọkọ nigba tí o sọ pe, "Awa si ri ogo rẹ." Bayi ni onkowe Iyinrere jẹ ọkan ninu awọn ẹlẹri oju si igbesi-aye, iku ati ajinde Jesu. Ati awọn ọrẹ Johanu ni wọn fi kun Iyinrere rẹ nigbeyin pe, "Eyi ni ọmọ-ẹyin ti o jẹri nkan wọnyi, o si kọ nkan wọnyi: awa si mọ pe ẹrí rẹ jẹ otitọ" (Johannu 21:24) . Wọn tẹnumọ awọn iṣe ti Johanu ti o ya ara rẹ si awọn aposteli miran, eyi ni pe Jesu fẹràn rẹ ati ki o jẹ ki o tẹ ara rẹ si igbaya nigba akọkọ mimọ mimọ. Ati pe oun nikan ni o nira lati beere lowo Jesu nipa ẹniti o fi i hàn, o beere, "Oluwa, tani o ni?" (Ta ni yoo gbà ọ la)(Johannu 13:25).
Johannu jẹ ọdọmọkunrin nigba tí Jesu pe e lati tẹle e. O si jẹ abikẹyin ninu ẹkun awọn aposteli mejila. O jẹ apeja kan. Orukọ baba rẹ ni Zebedee ati orukọ iya rẹ ni Salome. O gbe pẹlu ebi rẹ ni Betsaida ni eti okun Tiberia. O darapọ mọ Peteru, Anderu ati arakunrin rẹ Jakọbu, pẹlu Filippi ati Natanieli nigbati nwọn sọkalẹ lọ si odò Jordani si Johannu Baptisti ti o pe si ironupiwada. Awọn eniyan yára si i ati ninu wọn Johannu, ọmọ Sebedee, ti o beere fun idariji ati baptisi ni ọwọ Baptisti ni odò Jordani. O ṣee ṣe ibatan kan ti idile Annas olori alufa nitori pe o mọ wọn ati pe o ni ẹtọ lati wọ ile ọba. Bayi, o wa nitosi ẹbi alufa kan. Nitori na ni o ṣe darukọ ninu Iyinrere rẹ ohun ti awọn ajinrere miiran ko ṣe, ohun ti Baptisti sọ nipa Jesu, eyini ni pe Ọdọ aguntan Ọlọrun ti o gba ẹṣẹ aye lọ. Ni ọna yi ni Aposteli Johannu nipa itọsọna ti Ẹmí Mimọ, di ọmọ-ẹyin ti o mọ Jesu Oluwa rẹ ninu ifẹ rẹ ju gbogbo awọn miran lọ.
Awọn ibasepọ laarin Johannu ati awọn ajinrere mẹta miiran
Nigbati John kọ Iyinrere rẹ, awọn Iyinrere gẹgẹ bi Matteu, Marku ati Luku ti kọ tẹlẹ ati pe o wa ni ijọsin fun igba diẹ. Awọn ajinrere mẹta ṣe awọn iwe wọn lori ipilẹ iwe Heberu akọkọ ninu eyiti awọn aposteli kojọ nipasẹ ọwọ Matteu awọn ọrọ Jesu pe ki wọn ki o padanu, paapaa ni akoko ti awọn ọdun ti kọja ati pe Oluwa ko ti i ti sibẹsibẹ pada. Julọ julọ awọn iṣẹ ti Jesu ati awọn iṣẹlẹ ti igbesi aye rẹ ni o ni ibatan ninu ipese ti o yatọ. Awọn ajinrere gba itọju nla lati ṣe awọn iwe wọnyi pẹlu ifaramọ. Luku awọn oniwosan duro lori awọn orisun miiran lẹyin ti o pade pẹlu Maria iya Jesu ati awọn ẹlẹri.
Johannu, sibẹsibẹ, ninu ara rẹ, orisun pataki ni afikun si awọn orisun miiran ti a darukọ loke. Ko fẹ ṣe atunṣe awọn iroyin ati awọn ọrọ ti a mọ ninu ijo, ṣugbọn o fẹ lati fi kún wọn. Nigba ti awọn iwe Iyinrere mẹta akọkọ ṣe ikede iṣẹ Jesu ni agbegbe Galili, o n toka si ọkan irin ajo lọ si Jerusalemu ti Jesu ṣe nigba iṣẹ rẹ, ri ikú rẹ nibẹ, Iyinrere mẹrin ti n fihan wa ohun ti Jesu ṣe ni Jerusalemu tẹlẹ, lakoko ati lẹyin iṣẹ-iranṣẹ rẹ ni agbegbe Galili. John jẹri fun wa pe Jesu wa ni igba mẹta ni ilu olu-ilu rẹ, nibiti awọn olori orilẹ-ede rẹ ti kọ ọ nigbagbogbo. Ati lẹyin atako ti o ga si i, nwọn fi i le wọn lọwọ lati kàn a mọ agbelebu. Bayi, pataki John ni pe o fi iṣẹ-iranṣẹ Jesu han laarin awọn Ju ni Jerusalemu, ti o wa laarin aṣa atijọ.
Ajinrere kẹrin ko fí iṣe pataki fun awọn iṣẹ-iyanu ti Jesu ṣe, o mẹnuba mẹfa ninu wọn. Kini Johannu fẹ lati ṣalaye pẹlu eyi? O sọ awọn ọrọ ti Jesu ninu aṣa ti Ẹniti o sọ pe, "Emi ni" ati ni ọna yi o ṣe alaye iru eniyan Jesu. Awọn alakoso akọkọ awọn alakoso ni ojuṣe lori sisọ awọn iṣẹ ati igbesi-aye Jesu, ṣugbọn Johannu ṣe ifojusi diẹ sii lori sisọ eniyan Jesu ninu ogo rẹ niwaju wa. Ṣugbọn nibo ni Johannu ti gba iru àwọn ọrọ yii, eyi ti a kò le ri pẹlu awọn miiran, ati eyi ti Jesu sọ nipa ara Rẹ? O jẹ Ẹmi Mimọ ti o leti ni ti wọn lẹyin Pẹntikọs. Fun Johannu tikararẹ jẹwọ ni igba pupọ pe awọn ọmọ-ẹyin ko ni oye otitọ ti diẹ ninu awọn ọrọ Ko ti Jesu sọ titi di akoko lẹhin ti ajinde rẹ ati isubu ti Ẹmí Mimọ lori wọn. Ni ọna yii, o ṣe akiyesi lẹyinna awọn ọrọ ti Jesu, eyi ti o sọ nipa ara rẹ ati eyiti o wa ninu gbolohun "Ẹmí ni". Wọn jẹ ẹya to yatọ ti Iyinrere yii.
Johannu tun sọ awọn ọrọ ti Jesu, eyiti o sọ nipa iyatọ awọn iyatọ, bi imọlẹ ati òkunkun, ẹmí ati ara, otitọ ati iro, igbesi aye ati iku, ati pe lati oke ati isalẹ. A ko le ri awọn iyatọ wọnyi ninu awọn Iyinrere miran. Ṣugbọn Ẹmí Mimọ tun ṣe iranti Johannu lẹyin ọdun melokan nigba ti o n gbe ni agbegbe Giriki ti ipa awọn ọrọ ti Oluwa sọ. O ṣe alaye si ẹniọwọ pe Jesu ko sọ ni ọna Heberu nikan, ṣugbọn o tun lo awọn gbolohun Gẹẹsi fun awọn orilẹ-ede.
Kini ifojusun Iyinrere ti Johannu?
Johannu ko fẹ fi Jesu silẹ ni ọna imọ afọkanya tí ẹmi, ṣugbọn o ṣe pataki ju awọn ẹlomiran lọ ninu isin-ara rẹ, ailera rẹ ati ongbẹ rẹ nigba ti a kọle lori agbelebu. O tun ṣe kedere pe Jesu ni Olùgbàlà ti aráyé ati ki o kii ṣe nikan ninu awọn Ju, nitori pé Ọdọ-agutan Ọlọrun ti o mu ẹṣẹ aye lọ. O sọ fun wa bi Ọlọrun ṣe fẹran gbogbo eniyan.
Awọn nkan wọnyi ti a mẹnuba jẹ ọna ati ẹri fun nini si okan ati ifilelẹ ti Iyinrere yii, eyin ni pe Jesu Kristi ni Ọmọ Ọlọrun. Ayeraye rẹ farahan ni igbesi-aye rẹ, ati ẹwà Rẹ ninu ẹda eniyan rẹ, ati aṣẹ rẹ ninu ailera rẹ. Bayi, ninu Jesu, Ọlọrun wa laarin awọn eniyan.
Ero ti awọn alaye ti John ko ni lati mọ Jesu ni ọna imọ aditu, ṣugbọn lati mọ Oluwa nipasẹ Ẹmi Mimọ lori ipilẹ igbagbọ ẹsin. Bayi o pa ọrọ Iyinrere rẹ pẹlu awọn ọrọ olokiki, "Awọn wọnyi ni a kọwe pe ki o le gbagbọ pe Jesu ni Kristi, Ọmọ Ọlọrun, ati pe gbigbagbọ o le ni iye ni orukọ rẹ" (Johannu 20:31). Igbagbọ ti o ni igbesi-aye ti Ọlọrun ti Jesu jẹ ifojusi ti Iyinrere ti Johannu. Igbagbọ yii n fun wa ni aye, mimọ ati ayeraye.
Si tani la kọ Iyinrere ti Johannu?
Iwe yii, ti o kún fun Iyinrere otitọ nipa Kristi, ko ni kikọ si Iyinrere fun awọn alaigbagbọ, ṣugbọn a kọwe lati kọ ile ijọsin ati lati jẹ ki o dagba ninu Ẹmí. Paulu ti bẹrẹ awọn ijọsin pupọ ni Anatolia ati nigbati a fi ẹwọn rẹ ni Romu, Peteru lọ si awọn ijọsin ti a kọ silẹ o si ṣe iwuri fun wọn. Nigbati Peteru ati Paulu kú, julọ lakoko awọn inunibini labẹ Nero ni Romu, Johannu mu ipo wọn o si joko ni Efesu, ni ilu Kristiẹni ni akoko naa. O ṣe akoso awọn ijọsin ti o wa ni Asia Asia. Ẹnikẹni ti o ba ka awọn lẹta rẹ ati awọn ori keji ati awọn ori mẹta ti awọn ifihan rẹ mọ awọn iṣaro ati awọn ipinnu ti apẹsteli yii, ti o ṣalaye fun wa ifẹ ti Ọlọrun ninu Jesu Kristi. O ja lodi si awọn onigbagbọ imoye ti o ti sọ agbo-ẹran rẹ pọ bi awọn wolf ati ti iba awọn agutan rẹ jẹ pẹlu ero ti o ṣofo, ṣe ilana awọn ofin ati aiṣedeede alaimọ nitori pé wọn ṣapọ mọ otitọ pẹlu awọn ero asan.
Awọn ọmọ ẹyin johannu Baptisti tun gbe ni Anatolia, ti o bu ọla fun ẹni ti o pè wọn si ironupiwada ju Jesu Olugbala lọ. Wọn ṣi n reti Ọre Messiah ti a ti ṣe ileri, ni ero pe oun ko ti de sibẹsibẹ. Nipa pe apejuwe eniyan Jesu, Johannu kọ asọ si gbogbo awọn omi ti o yatọ si ti o lodi si Kristi. O gbe ohùn rẹ soke si awọn ẹmi ti o lodi, o sọ pe, "Awa si nwò ogo rẹ, ogo bi ti ọmọ bíbi kanṣoṣo ti Baba, o kún fun ore-ọfẹ ati otitọ."
O dabi pe ọpọlọpọ ninu awọn ti o gba Iyinrere yii jẹ awọn onigbagbọ ti o gbagbọ nitori pe Johannu tanka siwaju wọn ni ọpọlọpọ awọn alaye ti igbesi-aye Ju ti awọn Ju ko nilo lati salaye fun wọn. Pẹlupẹlu, Johannu ko dale ninu Iyinrere rẹ lori awọn ọrọ ti Jesu kọ ni akoko yẹn ni ede Aramanika, ti o tumọ wọn si Giriki bi awọn iyokù. Dipo, o lo awọn gbolohun Griki ti a mọ ni ijo rẹ o si fi ẹmi Iyinrere kún wọn, o si jẹri si ọrọ Jesu ni ede Giriki mimọ ni gbogbo ominira ati labẹ itọsọna ti Ẹmi Mimọ. Bayi, Iyinrere rẹ n sọrọ ni iyasọtọ ati ijinle ati pẹlu awọn ọrọ ti o tobi ju gbogbo awọn iṣẹ-ọnà lọ. Nitori naa, Ẹmi Mimọ fi wa fun wa ni Iyinrere otitọ ni otitọ, ki gbogbo ọdọ le ni oye awọn itumọ rẹ.
Nigba wo ni a kọ Iyinrere alai legbe yii?
A dupẹ lọwọ Oluwa Jesu pe o mu awọn olutumọ-ara ile-aye ni Egipti ni awọn ọdun pupọ sẹyin lati wa nkan ti papirusi ti o wa titi di ọdun ọgọrun AD, eyiti diẹ ninu awọn gbolohun ọrọ Iyinrere ti Johannu ti kọ sinu iwe kikọ. Pẹlú iwari yii, ijiroro pẹlẹpẹlẹ si pari ati pe o ti pa irokeke ti o ni oloro nitori awọn awariri fihan pe Iyinrere ti Johannu ni a mọ ni ọdun ọgọrunAD, kii ṣe ni Asia Iyatọ ṣugbọn tun ni Ariwa Afirika. Ko si iyemeji pe o tun mọ ni Rome. Otitọ yii nfi idi igbagbọ wa mulẹ pe Aposteli Johannu nitootọ ni ẹniti o kọ Iyinrere rẹ, ti o kún fun Ẹmí Mimọ.
Kini akoonu ti Iyinrere yii?
Ko rọrun fun eniyan lati ṣe itọnisọna Iwe Mimọ. Ati pe o ṣòro pupọ lati pin Iyinrere ti Johannu sinu awọn ẹya ọtọotọ. Sibe, a daba iṣafihan yii:
- Titan akantun ina (1:1 - 4:54)
- Imọlẹ tan ninu òkunkun, òkunkun o si farasin (5:1 - 11:54)
- Imọlẹ naa tan ninu ẹkun awọn aposteli (11:55 - 17:26)
- Imọlẹ naa bori òkunkun (18:1 - 21:25)
Olukọ oni-iyinrere Johannu paṣẹ awọn ero rẹ ni awọn oruka ti o ni asopọ laarin, gẹgẹbi ninu ẹda ti ẹmi, ninu eyiti gbogbo oruka ti wa ni ayika ni ayika ọkan tabi meji awọn ero akọkọ tabi awọn ọrọ. Awọn oruka ko ni pinku ara wọn yatọ si ara wọn, ṣugbọn awọn itumọ wọn ma nwaye lẹẹkan. Awọn ero Heberu ti awọn Heberu ti Johannu, pẹlu iranran ti ẹmi nla rẹ, ṣe ibamu pẹlu awọn igbesi aye Giriki ni ilọwu kan ti o ṣogo. Ẹmí Mimọ sọ fun wa awọn gbolohun ọrọ ihinrere yii titi di oni. O di fun wa orisun o imo ati ọgbọn alai lopin. Ẹnikẹni ti o ba kọ iwe yi ni agbara yoo tẹriba niwaju Ọmọ Ọlọrun ki o si fi ara rẹ fun u ni imoore ati iyìn ati igbala ayeraye.
AWỌN IBEERE
- Ta ni olukọwe Iyinrere kerin?
- Ki ni ibasepo laarin Iyinrere kẹrin ati awọn Iyinrere mẹta akọkọ?
- Ki ni idi ti Iyinrere ti Johannu?
- sí ta ni a kọ iwe Iyinrere yii?
- Bawo ni o ṣe ṣe lati pin- si sọri, ṣe iṣeto koko Ọrọ?