Waters of Life

Biblical Studies in Multiple Languages

Search in "Ewe":
Home -- Ewe -- The Ten Commandments -- 09 Seventh Commandment: Do Not Commit Adultery

Previous Lesson -- Next Lesson

TANYA 6: SE EWOWO - Gli si xea mɔ na amegbetɔ be wòagadze anyi o
Se Ewoawo me ɖeɖe le Mose ƒe agbalẽ evelia ta 20 lia me, le Nyanyui la ƒe kekeli nu.

09 - Se Adrelia: Mègawɔ ahasi O



2 Mose 20:14
You shall not commit adultery.


09.1 - Srɔ̃ɖeɖe ƒe Habɔbɔ kple Taɖodzinu

Mawu wɔ amegbetɔ ɖe eya ŋutɔ ƒe nɔnɔme nu; Mawu ƒe nɔnɔme nu Wòwɔe. Ewɔ wo ŋutsu kple nyɔnu. Etia wo ame evea siaa be woaɖe yeƒe nɔnɔme afia. Wo ame evea siaa nɔ gbɔgbɔ me ɖoƒe ɖeka. Ŋutsu kple nyɔnu ƒe hadede kple Mawue nye woƒe bubu ƒe nya ɣaɣla.

Mawu wɔ nyɔnu na ŋutsu. De dzesii be Mewɔ srɔ̃nyɔnu eve, etɔ̃, alo ene na Eyama o. Mawue nye ame etɔ̃lia le srɔ̃ɖeɖe ƒe nubabla si sɔ me. Enaa susu kple tameɖoɖo ɖeka srɔ̃tɔ evea siaa, eɖɔa wo ɖo eye wònana wosɔ le gbɔgbɔ me. Efiaa mɔ wo le ɖokuitsɔtsɔsavɔ ƒe agbenɔnɔ me, eƒe lɔlɔ̃ nye blibodede ƒe ka. Ame si lɔ̃ Mawu ate ŋu alɔ̃ eƒe srɔ̃tɔ alo eƒe evelia. Aƒetɔ la, le eƒe amenuveve me, wɔ ɖokuitɔdila eve ɖeka, kple taɖodzinu be wo ame evea siaa aɖu woƒe ɖokuitɔdidi dzi to eƒe gbɔgbɔ fafɛ kple gbɔgbɔ nyui la me.

Mawu wɔ nyɔnu tso ŋutsu me ke menye le mɔ bubu nu o. Yudatɔ rabi aɖe ɖe eme be Wɔla la meɖe le ŋutsua ƒe ta ŋu o, be nyɔnua nagakpɔ ŋusẽ ɖe edzi o. Eye meɖee le ŋutsua ƒe afɔ nu, be wòagate srɔ̃a ɖe anyi o. Exɔe ɖe eƒe axadzi ale be wòate ŋu anɔ tsitre ɖe eƒe axadzi, akpe ɖe eŋu, ana wòade blibo eye wòagblɔ eƒe dzimaɖitsitsiwo ne.

Hafi woadze anyi la, nyɔnua ƒe ŋkɔe nye isha, si nye Hebrigbe me nyɔnu ƒe nɔnɔme si nye ish, si nye ŋutsu. a nye Semtɔwo ƒe gbegbɔgblɔ si le Arabgbe kple Hebrigbe hã me ƒe nuwuwu si nye nyɔnu tɔ ko. Nyɔnua sɔ kple ŋutsua pɛpɛpɛ le nusianu me, le eƒe tugbedzedze kple eƒe gomenɔamesiwo katã me. Mewɔ nuku o be ŋutsu gblẽa fofoa kple dadaa ɖi, eye wòléna ɖe srɔ̃a ŋu, eye menye le mɔ bubu nu o. Ele be dzila geɖewo natrɔ dzime eye woana wo viŋutsua nagblẽ wo ɖi aɖaɖo ƒome anyi ahanɔ ŋutifafa me kple srɔ̃a. Wo ame evea siaa ate ŋu awɔ ƒome deka si le ɖokui si eye woanɔ anyi le Mawu ŋkume, le gbɔgbɔ, luʋɔ kple ŋutilã ƒe ɖekawɔwɔ me. Gbɔdɔdɔ ƒe lɔlɔ̃ kple dzodzro nye nunana siwo tso Mawu gbɔ be woatsɔ aka ɖe srɔ̃ɖeɖe si me bubu le dzi kple tameɖoɖo be yewoadzi vi to Mawu ƒe amenuveve la me. Mawu mebu gbɔdɔdɔ le srɔ̃ɖeɖe me be enye ɖiƒoƒo alo makɔmakɔ gbeɖe o ke boŋ gbɔdɔdɔ nye yayra kple nuwɔna kɔkɔe zi alesi srɔ̃tɔawo le agbe le Mawu ŋkume eye woyi edzi wɔ nuteƒe na wo nɔewo.


09.2 - Srɔ̃ɖeɖe ƒe Liƒo

Srɔ̃ɖeɖe tro esime srɔ̃tɔ eve siaa gblẽ woƒe hadede kple Mawu me. Amegbetɔ ƒe gege ɖe nuvɔ̃ me dzɔ tso eƒe luʋɔ kple gbɔgbɔ me ke menye eƒe ŋutilã me o. Vɔ̃ɖitɔ la ƒe dada xɔe. Ŋutsu kple nyɔnu siaa di be yewoanɔ abe Mawu ene. Wodzi tetekpɔ sia ɖe amegbetɔ ƒe susu kple lɔlɔ̃nu me eye wòhe tohehe gã aɖe si kpɔ ŋusẽ ɖe agbenɔnɔ ƒe akpa sia akpa dzi va. Nyɔnua bɔbɔ eɖokui ɖe ŋutsua te eye megate ŋu bu alesi wòawɔ ayi ŋgɔ le míaƒe xexe vɔ̃ɖi la me le eɖokui si o. Emegbe eva hiã be nyɔnua nadzi viawo le vevesese me esime ŋutsua nawɔ dɔ sesĩe le nɔnɔme sesẽwo me. Tso ɣemaɣi la, ku nye nuvɔ̃ ƒe fetu.

Anyidzedzea gblẽ nu le srɔ̃ɖeɖe ŋu vevie, gake srɔ̃ ɖeka ɖeɖe yi edzi le amegbetɔ ƒe aglãdzedze ɖe Mawu ŋu megbe. Nublanuitɔe la, le Nubabla Xoxoa me la, ŋutsuwo ɖe srɔ̃ geɖe, nu si he kuxi sesẽwo va na wo ɖokui. Wohe nuxaxa gã aɖe va woƒe dzidzimeviwo dzi to tomaɖomaɖo Mawu me. Ismael, si nye Abraham viŋutsu gbãtɔ, si Islam bu be enye Arabtɔwo kple Moslemtɔwo fofo. Ismael nye nuxaxa si nɔ anyi ɣeyiɣi didi, si do tso Abraham Mawu ƒe ame la ƒe tomaɖomaɖo me ƒe kpɔɖeŋu nyanyɛ aɖe. Amesiame nya be aʋawɔwɔ siwo le Abraham viŋutsu eveawo ƒe dzidzimeviwo dome la gale ɣedzeƒedukɔwo ʋuʋum egbea.

Yakob dzi viwo tso srɔ̃a si wòlɔ̃na wu Rahel, srɔ̃a gbãtɔ Lea gbɔ eye emegbe tso eƒe ahiãviwo gbɔ. David va zu amewula esi wòlɔ̃ nyɔnu srɔ̃tɔ aɖe gake etrɔ dzime vavã. Ame geɖewo wɔa nu vɔ̃ abe David ene gake ame ʋɛ aɖewo koe trɔa dzime abe eya ene! Ele be mí katã míalé Psalmo 51 lia ɖe susu me eye míatrɔ dzime anukwaretɔe abe David ene. Nunyala Salomo wɔ nu bometsinu kple ŋumaɖɔɖotɔe esi wòɖe trɔ̃subɔla alafa geɖe eye wòɖe mɔ na wo be woatsɔ woƒe dutamawuwo ava eƒe dukɔa me. Legba siawo kplɔ dukɔ la yi nuvɔ̃ me, wodzo le Mawu kɔkɔe ɖeka kolia si nye nuteƒewɔla la gbɔ.

Womeɖe srɔ̃ geɖe ɖeɖe ɖa le Israel o. Yudatɔ siwo ʋu tso Arab-dukɔwo me ate ŋu alé wo srɔ̃wo katã ɖe asi. Srɔ̃gbegbe kple srɔ̃ɖeɖe ake le se nu ne srɔ̃nyɔnu gbãtɔ medzi ŋutsuviwo o.

Mawu mehe to na srɔ̃ geɖe ɖeɖe tẽ le Nubabla Xoxoa me o ke boŋ egblẽ sedzidalawo ɖi be woakpe woƒe nuvɔ̃wo me tsonuwo. Ede se be woaƒu kpe ahasiwɔlawo (Mose III, 20:10; Mose V, 22:22-26). Ðeko míate ŋu aʋuʋu ne míexlẽ tohehe siwo le Mose ƒe sea me ɖe ahasiwɔwɔ ƒomevi vovovo siwo wogawɔna egbea ta, le ame ŋutɔ gbɔ alo le dutoƒo. Ƒome kple to aɖewo me tɔwo dze na ku le woƒe gbɔdɔdɔ ƒe nuwɔna nyɔŋuwo ta. Biblia meɖe mɔ kura ɖe ŋutsu kple ŋutsu alo nyɔnu kple nyɔnu ƒe gbɔdɔdɔ, si wohea to na tsã la ŋu o. Mawu nyɔa ŋu ƒomedodo si le amegbetɔ kple lã dome wu. Mawu meɖe mɔ ɖe gbɔdɔdɔ ƒomevi aɖeke ŋu o negbe le srɔ̃ɖeɖe ƒe ɖoɖo nu ko. Amesiame si ŋe aɖaba ƒu ɖoɖo si Mawu ɖo anyi dzi la tsɔ eɖokui de fiƒode kple fɔbubu te. Xexeame hiã dzimetɔtrɔ anukwaretɔe kple susu, dzi kple nuwɔna siwo ŋu wokɔ.


09.3 - Fukpekpe siwo ahasiwɔwɔ hena vɛ

Zi geɖe la, ahasiwɔwɔ medzea egɔme tso esime srɔ̃tɔ ɖeka dɔ kple ame bubu o, ke boŋ edzea egɔme tso eƒe kaklã vivivi tso Mawu gbɔ eye emegbe wòɖea eɖokui ɖa tso srɔ̃a gbɔ. Ame si yi edzi le hadede kple Mawu me la ɖea lɔlɔ̃ si de to wu kple lɔlɔ̃ si tsi wu fiana srɔ̃a, eye mawɔ ahasi godoo o. Esia tae zi geɖe la, gbɔgbɔme, seselelãme kple ŋutilã me hadede ƒe gbegblẽ kple eƒe tsɔtsrɔ̃ do ŋgɔ na ahasiwɔwɔ. Srɔ̃tɔawo megate ŋu sea wo nɔewo gɔme o eye wonyrɔna ɖe nuvɔ̃ me geɖe wu.

Zi geɖe la, srɔ̃ɖeɖe me nuteƒemawɔmawɔ dzea egɔme tso susu me. Susu la wɔa nɔnɔmetata siwo blea ame siwo ne womeɖe wo ɖa keŋkeŋ heka mo na wo le Yesu ƒe ŋkɔ me o la, akplɔ mí ayi ku me. Amegbetɔ dina be yeana drɔ̃e makɔmakɔ siawo nava eme eye wòɖonɛ koŋ wɔa nuvɔ̃. Woablea ame kemɛa vaseɖe esime wo ame evea siaa nadze tetekpɔ me tsitretsiɖeŋu boo aɖeke manɔmee. Dzitsinya ate ŋu anyɔ le gɔmedzedzea me, gake ne aglãdzedze dzi ɖe edzi la, dzia asẽ, eye ahasiwɔwɔ mezu numame ko o, ke boŋ dzizizi. Ahasiwɔwɔ zi gbãtɔ va zua numame kabakaba eye wòzua mɔxenu si nu sẽ wu. Amea nyae be nuwɔna sia mesɔ o eye mekɔ o. Eyi edzi le nu vɔ̃ wɔm togbɔ be nusianu le edzi yim hã. Nuvɔ̃ va zua ŋusẽ eye wòfiaa mɔ amesiame si ɖe mɔ nɛ. Le Mawu ta la, míate ŋu avo tso nu vɔ̃ me. Yesu gblɔ be, “Amesi wɔa nu vɔ̃ la, enye nu vɔ̃ ƒe kluvi...Ne Vi la wɔ mi ablɔɖeviwo la, ekema mianye ablɔɖeviwo vavã” (Yohanes 8:34-36). Mía Aƒetɔ Yesu Kristo ƒe amenuveve kple ŋusẽ ɖoa amegbetɔ ƒe susu ƒe akpa siwo goglo wu. Ate ŋu akɔ mía ŋu ahada gbe le mía ŋu keŋkeŋ. Abi kple tetekpɔ aɖewo ate ŋu agado mo ɖa gake Yesu Kristo ƒe ʋu kɔ mí ŋu tso nuvɔ̃wo katã me eye wòna ŋusẽ mí be míaɖu wo dzi. Ne Mawu Vi la na ablɔɖe ame aɖe la, ekema evo vavã.


09.4 - Srɔ̃ɖeɖe si dzi Yesu te gbe ɖo

Yesu da asi ɖe srɔ̃ ɖeka ɖeɖe dzi eye wòte gbe ɖe edzi be ŋutsu ɖeka kple nyɔnu ɖeka nawɔ ɖeka ɣeyiɣi didi (Mateo 19:4-6). Eɖo eŋu na eƒe tsitretsiɖeŋulawo be, "Ðe miese bena, le gɔmedzedzea me la, ewɔ wo ŋutsu kple nyɔnu oa; eyata ŋutsu agblẽ fofoa kple dadaa ɖi, eye wòaku ɖe srɔ̃a ŋu, eye wo ame evea woazu ŋutilã ɖeka. Ale, woawo hã." womeganye eve o, ke boŋ ŋutilã ɖeka. Eya ta ame aɖeke megama nusi Mawu wɔ ɖeka la dome o" (kpɔ Marko 10:1-12).

Yesu to kpukpui siawo dzi ɖea mawuɖekaetɔ̃ ƒe nɔnɔme fia, nenemake wotsɔ Gbɔgbɔ Kɔkɔe la tre ŋutsu kple nyɔnu nu le srɔ̃tɔwo kple eyomedzelawo ƒe dzi me. Ekɔa míaƒe gbɔgbɔ, luʋɔ kple ŋutilã ŋu. Ena míete ŋu nyea Mawu gbagbe la ƒe gbedoxɔ eye míenɔa srɔ̃ɖegbenɔnɔ le paradiso sue aɖe si me Aƒetɔ la le kple paradiso sue aɖe si me Aƒetɔ la ɖua fia le. Nuvɔ̃wo tsɔtsɔke to Yesu ƒe ʋu dzi fa akɔ na míaƒe luʋɔwo, kɔa míaƒe ŋutilã ŋu, eye wònana lãmesẽ ƒe nɔnɔme nɔa ƒomea me. Le Kristo me la, woyra srɔ̃ɖeɖe ƒe agbenɔnɔ elabena Ena gɔmesese kple tameɖoɖo yeyee. Be Kristotɔ la maɖe amesi menye Kristotɔ o alo amesi menye xɔsetɔ o la nye sikase. Esia aƒo asa na kuxi geɖe. Yesu lɔlɔ̃ fia hã be nàlɔ̃ wò srɔ̃tɔ ahasubɔe nuteƒewɔwɔtɔe vaseɖe ku me.

Yesu alo Eƒe apostolowo meɖe ŋutsu ƒe dzodzro kple eƒe kutrikuku ɖe nyɔnu ŋu ɖa o. Womeɖe srɔ̃nyɔnua ƒe ɖokuibɔbɔ ɖe srɔ̃ŋutsua te ɖa o. Gbɔgbɔ Kɔkɔe la kplɔa srɔ̃tɔwo kple ɖokuibɔbɔ kple tufafa le agbea ƒe akpa sia akpa dzi. Apostolo Paulo de se na ŋutsu sia ŋutsu be wòalɔ̃ srɔ̃a abe alesi Yesu tsɔ eɖokui sa vɔe ɖe Eƒe hame ta ene. Lɔlɔ̃ vavãtɔ menye be wòaɖe eɖokui ɖe aga faa ko o, ke boŋ be wòasubɔ eƒe srɔ̃tɔ kple bubudede wo nɔewo ŋu. Ðokuidziɖuɖu nye Gbɔgbɔ la ƒe kutsetse, eye le go sia me la, srɔ̃ɖeɖe menye gbɔdɔdɔ ƒe vivisese teƒe o, ke boŋ wo nɔewo subɔsubɔ ha tsɔ kafu Mawu.


09.5 - Se enyilia: Mègafi fi o

Yesu ɖo dzidzenu kɔkɔ aɖe na míaƒe gbɔgbɔ, luʋɔ, kple ŋutilã ƒe dzadzɛnyenye. Egblɔ be, “Amesiame si lé ŋku ɖe nyɔnu ŋu kple dzodzro la, ewɔ ahasi kplii xoxo le eƒe dzi me” (Mateo 5:28). Eya ta amewo katã nye nuvɔ̃wɔlawo le Mawu kɔkɔe la ŋkume. Ele be míaʋu míaƒe nuvɔ̃wo me na Mawu anukwaretɔe elabena ame dzɔdzɔe aɖeke mele Eŋkume o. Mina míaʋu míaƒe gbɔdɔdɔ ƒe nuvɔ̃wo katã hã me be wonye nusi dzi míanɔ te ɖo akɔ míaƒe kɔkɔenyenye le Yesu ƒe sukua me. Ele be míagbã mía ɖokui le ʋɔnudrɔ̃la mavɔ si nye Mawu ƒe Alẽvi si ɖe xexeame ƒe nuvɔ̃ ɖa le ɣeyiɣi ma ke me la ŋkume. Ebua dzɔdzɔenyenye, kɔa ame ŋu eye wòkɔa amesiame si trɔ ɖe eŋu la ŋu zi alesi ɣeyiɣi aɖe li na ɖeɖekpɔkpɔ.

Esi dukɔa ƒe hamemetsitsiwo kplɔ nyɔnu aɖe si wolé le ahasiwɔwɔ me la va Yesu gbɔ la, Mebu eƒe nuvɔ̃a nu tsɛe o. Esi wòna ɣeyiɣi hamemetsitsiawo be woade ŋugble le wo ɖokui ŋu vɔ la, ede se be woaƒui kpee le Sea nu. Gake Etsɔ nya sue aɖe kpee be: amesi mewɔ nuvɔ̃ kpɔ o la la nayi ŋgɔ aƒu kpe gbãtɔ. Esi woƒe dzitsinya wɔ dɔ ɖe wo dzi ta la, wolɔ̃ ɖe edzi be yewoɖi fɔ. Nunɔlawo, hamemegãwo kple Kristo ƒe apostolowo hã nɔ wo dome. Wo katã wodzo le ɖoɖoezizi me, ɖe wo nɔewo yome. Mlɔeba la, wogblẽ Yesu ɖeka ɖe ahasinyɔnua gbɔ. Ðe wòle be Yesu ada kpe gbãtɔ ahasinyɔnua hafi elabena eya ɖeka konu nuvɔ̃ mele o. Gake mewɔe o. Egblɔ nɛ be, yi aƒeme eye megawɔ nuvɔ̃ azɔ o. Ðe Yesu da le Sea dzi esi meda kpe oa? Gbeɖɛ! Etsɔ eƒe nuvɔ̃ de eɖokui dzi eye wòku ɖe eteƒe. Gome nɔ esi be wòatsɔ eƒe nuvɔ̃ akee. Yesu ƒe ku le atitsoga ŋu koe na ablɔɖe ahasiwɔlawo tso ʋɔnudɔdrɔ̃ me. Amesiame si wɔ ahasi le tamesusu me, le nya me alo le nuwɔna me la, akpɔ ɖeɖe le Yesu kple Eyama si woklã ɖe ati ŋu la me ko.

Yesu de se ɖe srɔ̃gbegbe nu eye wòɖo kpe srɔ̃tɔawo ƒe ɖekawɔwɔ si anɔ anyi ɖaa dzi. Ele be ŋutsu si le srɔ̃ɖeɖe ŋu bum la nazã ɣeyiɣi atsɔ ado gbe ɖa hafi aɖe afɔ sia. Ele be wòabia eɖokui be, "Eyae nye amesi Mawu ɖo nam loo alo ɖokuitɔdidi ƒe susuwo tae mele etia? Ðe míesɔ le ƒexɔxɔ, nɔnɔme, ŋutete, sukudede kple ƒome gomea? Ðe ame kemɛa ku ɖe Mawu Mawuɖekaetɔ̃ la ŋu sesĩe loo alo ɖe hadede si le gotagome koe le esi kple Mawua? Ne ɣeyiɣia ɖe mɔ la, ele be woafɔ nya mawo tɔgbe ɖe te ahadzro wo me le gbedodoɖa me hafi woaɖe srɔ̃. Ɣeaɖewoɣi la, ŋugbedodo me tsotso nyona wu srɔ̃ɖeɖe ne srɔ̃tɔawo mewɔ ɖeka o.

Ele be woaƒo asa na gbɔdɔdɔ do ŋgɔ na srɔ̃ɖeɖe aleke kee wòɖale o. Ne èlɔ̃ wò ŋugbetɔ la, àde bubu eŋu eye màƒo ɖi eƒe dzitsinya alo aƒo ɖi eƒe ŋkɔ o. Kakaɖedzi mele be ame aɖeke manɔ agbe vaseɖe srɔ̃ɖegbe o. Esi nènye ɖekakpui la, ele be nàsrɔ̃ ale si nàlé ɖokuidziɖuɖu me ɖe asi, si ana nàdzra ɖo ɖe srɔ̃ɖeɖe me. Ke ne srɔ̃wò dze dɔ vevie eye màgate ŋu adɔ kple wo ya ɖe? Menye vivisese koe wotsɔ wɔ lɔlɔ̃ o, ke ebia be míaŋlɔ mía ɖokui be ahatsɔ mía ɖokui asa vɔe. Ne ame aɖe gblɔ be yemate ŋu alala vaseɖe esime yeaɖe srɔ̃ o la, anyo be wòagaɖe srɔ̃ o elabena mate ŋu akpɔ mɔ be yeawɔ nuteƒe emegbe o. Kristo yɔ mí be míaɖu mía ɖokui dzi, ke menye be míanɔ gbɔdɔdɔ ƒe agbegbegblẽnɔnɔ me o, si to vovo kura na nusi television alo subɔsubɔha aɖewo gblɔna.

Gbɔdɔdɔ ƒe dzodzro menye nu gbegblẽ le eɖokui si o; enye nunana tso Mawu gbɔ eye ele be míada akpe ɖe eta. Gake ele be amegbetɔ nasrɔ̃ alesi wòaɖu eƒe didi dzi eye wòaɖɔ ŋu ɖo be wòagate ame aɖeke kpɔ o. Yesu gblɔ le ame tsitsi aɖe si wɔ ŋlɔmi le ɖevi ŋu ŋu be: “Enyo nɛ wu be woatsɔ kpe gã aɖe abla kɔ nɛ, eye woanyrɔe ɖe aƒu ƒe gogloƒe, wòanu tsi aku” (Mateo 18:6). Ʋɔnudɔdrɔ̃ sesẽ le ame ma tɔgbe lalam. Ðevigbɔdɔla mate ŋu anyi Mawu Fiaɖuƒea ƒe dome o negbe ɖe wòtrɔ dzime tso dzime eye wòɖe eɖokui ɖa keŋkeŋ tso eƒe nuvɔ̃ gbɔ (1 Korintotɔwo 6:9-11). Lɔlɔ̃ vavãtɔ megblẽa nu le ame aɖeke ŋu o.

Ele be nyɔnuviwo nadzra ɖo be yewoanɔ yewo srɔ̃ gbɔ. Esia mele bɔbɔe le sinima siwo ŋu ŋukpe mele o. Nyadzɔdzɔgbalẽ kple television dzi wɔna siwo me ŋutasẽnuwɔwɔ le siwo dzɔ tso dzomavɔ me la, na dzadzraɖo sia sesẽna. Kristotɔwo ƒe ƒome nyui alo sɔhɛwo ƒe ƒuƒoƒo si ƒe susu nɔa Yesu ŋu kpena ɖe ame be susu, luʋɔ, kple ŋutilã tutuɖo vivivi. Ne nyɔnuvi aɖe tsɔ eɖokui na Aƒetɔ la kaba la, atsi eye wòayi ŋgɔ avo tso tetekpɔ geɖewo me. Mele be wòanɔ kesinɔtɔ alo srɔ̃ŋutsu si ƒe tagbɔ kɔ ŋutɔ dim o, ke boŋ wòate ŋu ade dzesi agbe yeye si le ɖekakpuia ƒe dzi me, eƒe veviedodo kple nuteƒewɔwɔ le dɔwɔwɔ me. Gbɔgbɔ la ƒe kutsetsewo le vevie wu ŋutsu ƒe ameblenu. Aƒetɔ la gblɔ be: "Ŋutifafa manɔ ame vɔ̃ɖiwo si o", si sɔ le srɔ̃ɖeɖe ƒe akpa dzi hã.

Mele be míaflu mía ɖokui o: da la nɔ paradiso me xoxo. Le xexe sia me la, dedienɔnɔ alo ŋutifafa aɖeke mele míaƒe agbe me o negbe ɖe míebɔbɔ mía ɖokui ɖe Yesu te eye míenɔ Eyama me hafi. Eya ɖeka koe ate ŋu akpe ɖe mía ŋu míaɖu tetekpɔwo dzi. Abe alesi nuvɔ̃ mele mía dometɔ aɖeke me o ene la, mina míaʋu wo me na Eyama tẽ. Ne èhe ɖe megbe la, nuvɔ̃ aɖu dziwò. Trɔ ɖe Aƒetɔ la ŋu eye wòaɖe wò enumake. Trɔ ɖe Eyama ŋu ɣesiaɣi si wodo wò kpɔ.

Ele be woawɔ srɔ̃ɖeɖe ƒe azã le Yesu ƒe ŋkɔ me eye ne anya wɔ la, le sɔlemeha aɖe me, anɔ mɔ kpɔm na agbe si me yayra le. Ga, awudodo, lãmesẽ kple xexeame ƒe nunɔamesiwo menye nu vevi aɖeke le srɔ̃ɖeɖe me o, gake Aƒetɔ la kple Eƒe Nya naa amenuveve ɖe amenuveve dzi srɔ̃tɔ mawuvɔ̃lawo. Yesu gblɔ be, "Midi Mawu ƒe fiaɖuƒe kple dzɔdzɔenyenye gbã, eye woatsɔ esiawo katã akpe ɖe mia ŋu" (Mateo 6:33). Le ŋusẽmanɔamesi alo vidzidzi gɔ̃ hã gome la, srɔ̃ɖeɖe ma tɔgbe ate ŋu akpɔ dzidzedze. Atsu kple asi sia ate ŋu axɔ yayra tɔxɛ aɖe kple Mawu ƒe nunya ne wosubɔ Yesu le mɔ geɖe nu. Ate ŋu axɔ viwo eye wòawɔ hadomedɔwo na Aƒetɔ la. Ele be woakpɔ mɔ na nuteƒemawɔmawɔ kple srɔ̃gbegbe le ɖekawɔwɔ mawuvɔ̃la me elabena ƒã hafi wofiaa dzimaxɔsetɔwo be woaxɔ nu le wo ɖokui si eye woƒe agbenɔnɔ katã nyea ɖokuitɔdidi. Ame si ɖe srɔ̃ hena ɣeyiɣi kpui aɖe la alo nɔa ame aɖe gbɔ si seɖoƒe aɖeke mele o alo le ʋɔnudɔdrɔ̃ me la mese ŋutsu alo nyɔnu ƒe susuŋutinunya kple nugbagbeŋutinunya ƒe nya ɣaɣlawo gɔme o eye Mawu vɔvɔ̃ ƒe susu nɔa eŋu. Ablɔɖe si me toɖoɖo le xɔse me manɔmee nye ʋɔtru si le ʋuʋu ɖi na masɔmasɔ. Fɔmaɖimaɖi nye nusi dzi wotu dekɔnu ɖesiaɖe ɖo. Eya ta mègate Yehowa Mawu, wò Wɔla la kpɔ o. Gbɔgbɔ Kɔkɔe la meɖe mɔ ɖe ɖiƒoƒo, gbolowɔwɔ, awu siwo nyɔa gbɔdɔdɔ ƒe dzodzro ɖe ame me, fefenya madzetowo, nuɖuɖu fũ, ahanono, atike vɔ̃ɖiwo zazã ŋu o. Wonye gbegblẽ ƒe dzesi siwo ƒoa ɖi dzi, dea aɖi susu me eye wogblẽa ame miliɔn geɖe ƒe ŋutilã dome. Míate ŋu atiae be míanɔ xexeame le vɔ̃ɖitɔ, xexe sia ƒe amegã la ƒe ŋusẽ te alo míanɔ Kristo, Ðela ɖeka koli si doa ŋusẽ mí le míaƒe gbɔdzɔgbɔdzɔwo me la me. Míaƒe xexeame va zu ŋutilãmenudidi ko. Ame akpa gãtɔ mele klalo be yewoanɔ agbe ɖe Yesu Kristo dzixɔsela siwo nyi Eƒe dzadzɛnyenye kple kɔkɔenyenye dome la ƒe dzidzenuwo nu o.


09.6 - Srɔ̃ɖeɖe le Islam nu

Sharia se tɔxɛwo le Islam si na srɔ̃ɖeɖe eye wògblɔna be Europa kple Amerika ate ŋu ahaya tso agbenyuinɔnɔ ƒe gbegblẽ me ne wolɔ̃ ɖe Sharia dzi.

Muhammad ɖe mɔ na eyomedzelawo be srɔ̃ ene nanɔ wo si. Eɖe mɔ gɔ̃ hã ɖe srɔ̃ɖeɖe siwo woɖo to wo nɔewo ƒe nubabla me hena ɣeyiɣi kpui aɖe ɖe ga home aɖe ŋu (Surat al-Nisa’ 4:4,24). Eyomedzelawo nye aʋawɔla siwo doa vevie nu eye wonye asitsala bibiwo. Zi geɖe la, wonɔa adzɔge tso aƒe gbɔ ɣeyiɣi didi aɖe eye wodina be yewoaɖi kɔ na yewoƒe gbɔdɔdɔ ƒe dzodzrowo. Ðokuitsɔtsɔsavɔ kple ɖokuidziɖuɖu menye agbanɔamedzi na ŋutsuwo le Islam me o, ke boŋ na nyɔnuwo. Islam ɖola ƒe ahiãvi Yudatɔwo, Kristotɔwo kple trɔ̃subɔlawo manᴐmee la, ɖe srɔ̃ wuietɔ̃ le se nu o.

Le Islam-dukɔ akpa gãtɔ me la, gome le ŋutsu si be wòagbe srɔ̃ susu aɖeke manɔmee. Ate ŋu agaɖe srɔ̃a tsãtɔ le ɣleti eve me evɔ maxe srɔ̃ɖefe o ne ete ɖe eƒe nuwɔnaa dzi. Srɔ̃gbegbe evelia kple srɔ̃ɖeɖe evelia hã le se nu. Gake ne Moslemtɔ aɖe gbe srɔ̃a zi etɔ̃lia la, mate ŋu agbugbɔ srɔ̃e o vaseɖe esime wòɖe ŋutsu bubu le se nu. Ne mamlɛtɔa gbe srɔ̃a la, ekema ate ŋu aɖe srɔ̃a gbãtɔ ake. Nukae toa nyɔnu sia tɔgbe ƒe susu me? Ele abe xɔmenuwo ene eye womebunɛ be enye srɔ̃a kple luʋɔ gbagbe, si sɔ kple srɔ̃a le bubudede, gomenɔamesiwo kple dɔwo me o. Eya ta manya wɔ be atsu kple asi sia nanɔ agbe le gbɔgbɔ me ɖekawɔwɔ me ahakpɔ gome le agbemekuxiwo me o.

Moslemtɔ ɖua eya ŋutɔ ƒe ƒomea dzi abe blemafofo ene. Woɖe mɔ nɛ be wòadzi srɔ̃ ene, gake nenye be elɔ̃ wo katã sɔsɔe. Ne etsɔ nunana aɖe na nyɔnu aɖe la, ele be wòatsɔ nu ma ke ana ame bubuwo. Ne eƒle awu yeyewo na srɔ̃a dometɔ ɖeka ƒe viwo la, ele be wòawɔ nenema ke na vi mamlɛawo hã. Le ganyawo ta la, Moslemtɔ akpa gãtɔ mate ŋu aɖe srɔ̃ wu ɖeka o. Gake srɔ̃ geɖe ɖeɖe le se nu le Islam-dukɔwo katã me negbe Turkey kple Tunisia koe mele eme o. Zi geɖe la, wonya srɔ̃nyɔnu tsitsi aɖe do goe eye wotsɔa ɖetugbui si dze tugbe wu ɖoa eteƒe. Ne srɔ̃nyɔnu eve, etɔ̃ alo ene le srɔ̃ŋutsu si la, nubia kple ŋuʋaʋã ɖua eƒe ƒomea me tɔwo dzi. Muhammad gblɔ tso nuteƒekpɔkpɔ siwo su esi le srɔ̃a ŋu me be wonye aƒemenukpɔkpɔwo tsoƒe eye wògblɔ be susu boo aɖeke mele wo si o eye womenya nu boo aɖeke tso mawusubɔsubɔ ŋu o (Masud Ibn Hanbal II, 373) . Ɣeaɖewoɣi la, etsɔa wo kple kposɔ siwo mete ŋu tsɔa ƒomea ƒe agbawo o eye wògblɔna be dukɔ si dzi nyɔnu ɖu la ɖo ta afɔku me.

Koran kple Hadith la lɔ̃ ɖe gome si le ŋutsua si be wòahe to na srɔ̃a dzi. Ele be wòaxlɔ̃ nui gbã (ne ele vɔvɔ̃m na eƒe nuteƒemawɔmawɔ), emegbe wòagbe be yemadɔ kplii o eye ate ŋu aƒoe vaseɖe esime wòabɔbɔ eɖokui (Surat al-Nisa’ 4:34).

Nyɔnu ƒe ɖaseɖiɖi le ʋɔnudrɔ̃ƒe nye ŋutsu ƒe ɖaseɖiɖi ƒe afã elabena ŋutsua ƒe nya sɔ kple nyɔnu eve ƒe ɖaseɖiɖi. Ne viŋutsuwo le srɔ̃a si ko hafi srɔ̃nyɔnu xɔa domenyinu ƒe akpa enyilia. Viŋutsua, ne egakpɔtɔ nye ɖevi gɔ̃ hã la, xɔa akpa enelia. Viŋutsu ƒe Asixɔxɔ si le esi la de dadaa tɔ ƒe teƒe eve xoxo. Azɔ hã, srɔ̃ŋutsua ƒe ƒometɔwo doa ŋgɔ na srɔ̃nyɔnua ne wole domenyinu la mam (Surat al-Nisa’ 4:7-11).

Ðeviawo nye srɔ̃ŋutsua tɔ. Mɔnukpɔkpɔ ate ŋu asu nyɔnu si gbe srɔ̃a si be wòahe viawo vaseɖe woƒe tsitsime. Zi geɖe la, nyɔnua menɔa srɔ̃a gbɔ o, ke boŋ eƒe ƒome bliboa gbɔ wònɔna. Zi geɖe la, lɔ̃xowo si nyea nya gbãtɔ kple mamlɛtɔ le. Gɔmeɖose vevitɔ si le Islamtɔwo ƒe srɔ̃ɖeɖe me menye srɔ̃ŋutsu kple srɔ̃nyɔnu ƒe ɖekawɔwɔ kplikplikpli le agbemekuxiwo dzi ɖuɖu me o, ke boŋ enye kakaɖedzi na ƒomewo ƒe edzi yiyi. Srɔ̃nyɔnua menye naneke wu srɔ̃ŋutsua ƒe subɔla si le ɖoƒe kɔkɔ aɖe ko o. Eƒe dɔe nye be wòadzi ŋutsuvi geɖe na ƒomea. Eƒe ŋusẽkpɔɖeamedzi dzina ɖe edzi ne enya dzi ŋutsuvi geɖe ko. Gake ne vinyɔnuwo le esi la, amewo gblɔna be, "Oo ao! Ŋukpe ka gbegbee nye si!"

Ne wolé nyɔnu srɔ̃tɔ alo ɖetugbui si meɖe srɔ̃ o wòle ahasi wɔm la, Muhammad de se be woaƒoe kple ƒoƒo 100 (Surat al-Nur 24:2) alo woaƒu kpee wòaku. Gbeɖeka wokplɔ amedzro aɖe srɔ̃ si fɔ fu va Muhammad gbɔ. Edɔ nyɔnua ɖa eye wòyɔe le vidzidzia megbe. Ede se be woaxɔ via le esi eye woaƒu kpee wòaku le eƒe aƒea godo. Vovototo ka gbegbee nye si le Muhammad kple Yesu si to Eƒe lɔlɔ̃vɔsa me tsɔ nyɔnu ahasiwɔla la ƒe nuvɔ̃wo ɖe eɖokui dzi eye wòku ɖe eteƒe la dome. Islam melɔ̃ ɖe domenɔla dzi le Mawu ƒe ʋɔnudɔdrɔ̃ me o. Esia tae Moslemtɔ mate ŋu atsɔ ame bubuwo ƒe nuvɔ̃wo ake o ke boŋ ele be wòaɖo eteƒe nɛ nublanuikpɔkpɔ manɔmee.

Esese hafi wowɔa ahasi le Islam me elabena afɔku le eme. Gake Islamtɔwo ƒe se ɖe mɔ na ŋutsuwo be woakpɔ gome le ahasiwɔwɔ ƒomevi aɖe si le se nu me. Moslemtɔ ate ŋu anya srɔ̃awo ɖa ɣesiaɣi eye wòaɖe ɖevi suewo. Togbɔ be dukɔ aɖewo de se ɖe nyɔnu geɖe ƒe srɔ̃ɖeɖe nu le ɣeyiɣi ɖeka me hã la, Islam ƒe gbɔgbɔ gakpɔtɔ le ŋutsuwo kple nyɔnuwo dome.

Le Islam me la, nyɔnuwo ƒe bubumademade ame ŋu yia edzi le paradiso me. Muhammad gblɔ be: "Nyɔnuwo anyi mamlẽtɔwo le paradiso me." Eye ŋutsuwo nɔa mɔ kpɔm na vivisese vovovowo abe ɖetugbui leaƒe gbogbo aɖewo siwo gakpɔtɔ nye ɖetugbui leaƒe ne wo srɔ̃wo mlɔ wo gbɔ gɔ̃ hã ene. Ðekakpuiwo hã anɔ anyi na Moslemtɔwo le paradiso me. Le nyɔnuwo ƒe etsɔme ŋu la, Muhammad gblɔ be, "Esi woɖe dzomavɔ fiam la, mekpɔ be ame siwo nɔ bibim le afima dometɔ 90 le alɔfa me nye nyɔnuwo." Yesu Kristo ƒe paradisoa to vovo kura. Le dziƒo la, Eƒe nusrɔ̃lawo klẽna ŋutikɔkɔe, abe Mawu ƒe dɔlawo ene. Womatsɔ wo ana le srɔ̃ɖeɖe me o eye womaɖe srɔ̃ hã o. Mawu Fiaɖuƒea meku ɖe nuɖuɖu, nunono alo srɔ̃ɖeɖe ŋu o ke boŋ enye gbɔgbɔ me lɔlɔ̃, dzidzɔ kple ŋutifafa ƒe agbenɔnɔ le Gbɔgbɔ Kɔkɔe ƒe ŋusẽ me. Paradiso vavãtɔ menye xexe sia me tɔ o. Ne wotsɔe sɔ kple Yesu la, amekae ate ŋu abu Koran la kokoko be enye Mawu ƒe ɖeɖefia tsoƒe? Ŋutsunyenye ƒe numamewo kple woƒe ŋusẽkpɔɖeamedzi ƒe adegbeƒoƒo dzie wotu esia ɖo. Eyata eɖiɖi kura wu Nubabla Xoxoa kple Yeyea ƒe seƒe.


09.7 - Yɔyɔ na Dzimetɔtrɔ

Mele be Kristotɔwo nado vlo Moslemtɔwo o. Ablɔɖe si mesɔ ɖe Biblia nu o le Ɣetoɖoƒedukɔ geɖe me egbea, eye srɔ̃gbegbe ƒe agbɔsɔsɔ wɔnuku aɖe le Amerika kple Europa. Esia gblẽa bebeƒe nɔnɔ me na ɖevi geɖe, amesiwo sina le woƒe aƒe gbagbãwo me. Alesi woɖea gbɔdɔdɔ ŋuti nufiafia fiana le sukuwo me la kpea ŋu na mí. Aleke gbegbe nɔnɔmetata siwo le kwasiɖa sia kwasiɖa ƒe nyadzɔdzɔgbalẽwo, videowo kple television dzi nyɔa ŋui enye si. Ke hã dzila ʋɛ aɖewo koe tsi tre ɖe wo ŋu!

Mawuvɔ̃makpɔmakpɔ gbɔe gbɔdɔdɔ ƒe agbegbegblẽnɔnɔ tsona. Fotoɖela siwo le Europa ʋu mɔ na amemabumabu ƒomevi ɖesiaɖe si woate ŋu awɔ. Amesi dze anyi tso hadede kple Mawu me he gbɔdɔdɔ ƒe zitɔtɔ vɛ. Vidzinulétikewo nana amewo ƒoa wo ɖokui ɖe dzodzro si seɖoƒe meli na o me. Gake kɔndɔm zazã mexe mɔ ɖe AIDS alo SIDA nu o. Esia nye tohehe sesẽ na amesiame si mewɔa nuteƒe na srɔ̃a o, na ŋutsu kple ŋutsu alo nyɔnu kple nyɔnu ƒe gbɔdɔdɔ, gbolowo alo amesiame si noa atike vɔ̃ɖiwo. Le Romatɔwo 1:24 me la, Paulo gblɔ be, "Eyata Mawu tsɔ wo hã de asi na makɔmakɔnyenye, le woƒe dzi ƒe nudzodzrowo me, be woaɖi gbɔ woƒe ŋutilãwo le wo nɔewo dome." Mawu ƒe ʋɔnudɔdrɔ̃ mewɔa vovototo aɖeke le Moslemtɔ, Yudatɔ alo Kristotɔ dome le ŋkɔ me o. Aɖabaŋeŋe ƒu sedede si nye "Mègawɔ ahasi o" dzi fia be ame miliɔn geɖe dea wo ɖokui afɔku me to gbɔdɔdɔ ƒe nuvɔ̃wo me. Gɔmesese si le kpukpui si nye, "nuvɔ̃ ƒe fetu enye ku" ŋu la me kɔ wu tsã egbea.

Nublanuitɔe la, ame maɖifɔwo hã ate ŋu axɔ AIDS. Esia tae mesɔ be woadrɔ̃ ʋɔnu dɔnɔ ma tɔgbe o. Mawu ɖeka koe nya míaƒe ɣeyiɣi siwo va yi. Míenyo wu amesi wɔ ahasi o. Enya míaƒe dzi hã. Egblɔ be, "Vavãe, tameɖoɖo vɔ̃wo, amewuwu, ahasiwɔwɔ, nu gbegblẽ wɔwɔ, fififi, aʋatsoɖaseɖiɖi, ameŋugblẽnyawo dona tso dzi me" (Mateo 15:19). Míehiã ametakpɔnu siwo le dedie wu tso AIDS me o ke boŋ dzi dzadzɛ, susu dzadzɛ kple tamesusu yeyewoe míehiã. David, amesi wɔ ahasi hewu ame esime wòtsɔ eɖokui na dzodzro vɔ̃wo la ate ŋu afia mí be míado gbe ɖa be, "Mawu, wɔ dzi dzadzɛ ɖe menye, eye na gbɔgbɔ maʋãmaʋã yeye le menye. Mègatsɔm ƒu gbe le wò ŋkume o, eye mègatsɔm ƒu gbe o." Megaxɔ wò Gbɔgbɔ Kɔkɔe la le asinye o" (Psalmo 51:10-13).

Gbedodoɖa tso nya siawo ŋu tso dzi me kple míaƒe nuvɔ̃wo ʋuʋu na Yesu naa Eƒe ŋuɖoɖo si tso Mawu gbɔ, "Vinye, dzi nedzɔ wò; wotsɔ wò nuvɔ̃wo ke wò" (Mateo 9:2; kpɔ Luka 7:48 hã). Kɔkɔenyenye ƒe Aƒetɔ la na eƒe Gbɔgbɔ Kɔkɔe ƒe ŋusẽ mí be míanɔ agbe dzadzɛ kpe ɖe míaƒe nuvɔ̃wo tsɔtsɔke ŋu. Yesu magblẽ mí ɖi le míaƒe tetekpɔwo me gbeɖe o, gake ele klalo be yeado ŋusẽ mí be míaɖu wo dzi le eƒe ŋkɔ me.

www.Waters-of-Life.net

Page last modified on March 10, 2025, at 04:52 AM | powered by PmWiki (pmwiki-2.3.3)