Previous Lesson -- Next Lesson
10 - Se enyilia: Mègafi fi o
2 MOSE 20:15
Mègafi fi o.
10.1 - Ameka tɔe nye Adzɔnuwo?
Le gɔmedzedzea me la, Mawu wɔ dziƒo kple anyigba kpakple nu sia nu si le wo me. Numiemiewo, lãwo kple amegbetɔwo nye etɔ. Mawu ƒe nunɔamesiwoe míenye. Menye ɖe wowɔ mí le vome o ke boŋ eƒe amenuveve tae wowɔ mí ɖo. Eƒe tamesusuwo kple Eƒe ŋusẽ dze le nuwɔwɔ ɖesiaɖe me. Xexea katã me nye Mawu tɔ. Nuwo katã nye Etɔ, sika kple klosalo gɔ̃ hã. Nusiwo Wòtsɔ de asi na mí la dzikpɔlawo koe míenye. Nu si wòna mí la ƒe agba le mía dzi. Míaƒe ɣeyiɣi, ga, lãmesẽ, ŋusẽ kple nunɔamesiwo menye mía tɔ o ke boŋ Etɔ. Èlɔ̃ ɖe edzia?
Ƒe alafa ɖeka enye sia la, Mawudzimaxɔse ƒe nufiafia siwo gbe gbɔgbɔmenutome la va ge ɖe amewo ƒe susu me. Ele be nuwo natsi le eɖokui si. Ame siawo mete ŋu susui be Mawu li o. Kɔmiunist-dziɖuɖua gblɔna be amegbetɔwo tɔe nye xexeame, ke menye Mawu o. Kɔmiunist-ha la ƒe ŋgɔnɔla xɔa ameawo ƒe adzɔnuwo kple nunɔamesiwo katã eye wòkpɔa wo dzi, ale be nuteƒewɔwɔ na ha koe ate ŋu na viɖe tso adzɔnu siawo mama me. Ame ɖekaɖekawo megakpɔa dzidzɔ ɖe xexemenunya si wotsɔ ƒo ƒui ŋu nenema gbegbe o eye womegaka ɖe eƒe dɔwɔwɔ dzi boo o. Womewɔa dɔ boo o wu alesi woate ŋui, wokpena ɖe wo ɖokui ŋu le dukɔa ƒe ganyawo kple adzɔnuwo me alesi woate ŋui. Esia tae China kple sosialist dukɔ bubuwo ɖe mɔ na duta dɔwɔƒe siwo menye dziɖuɖua tɔ o fifia. Ganyawo ƒe dzidziɖedzi sue aɖe ɖee fia be womewɔ amegbetɔ na hadomenuɖoanyi ƒomevi ɖesiaɖe o. Wowɔ mí tso gɔmedzedzea me ke be míanɔ agbe abe ame ɖekaɖeka siwo tsɔa agbanɔamedzi ene. Ele be amegbetɔ naʋã eɖokui me eye menyo be woazi edzi o. Esi perestroika va do la, kɔmiunisttɔwo ƒe ɖoɖowo mu.
Le Ɣetoɖoƒedukɔwo me la, kapitalist-dziɖuɖu ɖea mɔ na amesiame be wòabi ɖe eƒe ɣeyiɣi kple eƒe ga me ta. Demokrasidziɖuɖu aɖe dzea agbagba be yeana abolo gã si kesinɔtɔwo kpɔna la ƒe kakɛ ʋɛ aɖewo ame dahewo. Ne ɖe ame miliɔn siawo ate ŋu ade dzesi agbanɔamedzi si le wo dzi le Mawu ŋkume la, ke ahatrɔ dzime! Woto esia me ade dzesi ame dahewo, abu ɖevi suewo ŋu eye woatsɔ nunya akpɔ woƒe nuhiahiãwo gbɔ.
Fifia la, kɔmiunist kple kapitalist-dziɖuɖu wɔa taɖodzinu ɖeka ma ke. Wo ame evea siaa di be yewoaxɔ nunɔamesiwo katã eye ŋusẽ nanɔ yewo ŋu. Woto vovo le mɔnu si wozãna tsɔ xɔa kesinɔnuwo dzii me. Nusiwo woxɔ le amewo si le sosialist-dukɔwo me menye naneke wu adzodada o. Eye ame dahewo zazã le kapitalist-dukɔwo me nye alakpadada ƒomevi aɖe si me aɖaŋu le, si egbegbe nyadzɔdzɔgblɔmɔnuwo doa alɔe.
Ke hã, ele be Kristotɔ nadoe dze sii be adzɔnuwo katã nye Wɔla la tɔ. Mi menye aƒetɔ alo aƒetɔ siwo le wo ɖokui si o, ke boŋ aƒedzikpɔla ɖokuibɔbɔlawoe míenye. Naneke menye mía tɔ o. Nusi le mía si la nye yayra tso Mawu gbɔ ko, eye ahiã be míabu akɔnta le míaƒe ga, míaƒe ɣeyiɣi kple míaƒe agbagbadzedzewo zazã ŋu. Nya nu si nèwɔna kple ga si nèzãna! Mawu maŋlɔe be o!
10.2 - Mawu lɔlɔ̃ kple Ga lɔlɔ̃
Yesu xlɔ̃ nu mí be: "Ame aɖeke mate ŋu asubɔ aƒetɔ eve o: alé fu ɖeka, eye wòalɔ̃ evelia alo aku ɖe ɖeka ŋu, eye wòado vlo evelia. Miate ŋu asubɔ Mawu kple klosalo o" (Mateo 6:24)! Kristotɔ si tsɔa eƒe ga ƒua gbe abe ale si wòkpɔe be esɔ ene vɔ mena wòasu Mawu si o la, wɔa nu abe fiafitɔ ene. Alesi míezãa míaƒe ga la trɔna keŋkeŋ ne míetrɔ ɖe Kristo ŋu. Mele be kesinɔtɔwo nazã ga ahanɔ agbe na wo ɖokui o, ke boŋ woadi Mawu ƒe lɔlɔ̃nu ku ɖe woƒe ga zazã ŋu.
Dukɔ madeŋgɔ siwo me dɔwɔƒewo mesɔ gbɔ ɖo o hiã gbɔgbɔ me numekɔkɔ gbã. Mawu Mawuɖekaetɔ̃ la dzi xɔxɔ se doa ŋusẽ agbanɔamedzi, veviedodo, subɔsubɔ kple vɔsa ƒe gbɔgbɔ. Hadede kple Yesu koe ate ŋu akpɔ amewo ta tso nufitifitiwɔwɔ kple ɖokuitɔdidi me. Wokpɔa ame bubuwo ƒe nuhiahiãwo hesena le wo ɖokui me. Ne woƒe nɔnɔme metrɔ o la, kuviawɔwɔ, fififi kple ŋɔdzinuwɔwɔ aɖu dzi. Kagawa, si nye Japantɔ Ðɔɖɔɖowɔla aɖe ƒo nya ta be, "Kristo koe nye mɔkpɔkpɔ na míaƒe xexeame!"
Biblia gblɔ eme kɔ be, “Mègafi fi o,” to esia me ma mielɔ̃ ɖe ame ŋutɔ ƒe nunɔamesiwo dzi. Viɖe aɖeke mele eme be míaʋã ŋu ame bubuwo ƒe kesinɔnuwo o, elabena woƒe agbanɔamedzia dzina ɖe edzi kpe ɖe woƒe kesinɔnuwo ŋu. Yesu ɖe sedede sia me esi wògblɔ be. "Ele bɔbɔe na tedzi be wòato aŋe me wu kesinɔtɔ be wòage ɖe Mawu Fiaɖuƒe la me" (Mateo 19:24). Kesinɔtɔwo ƒe kesinɔnuwo mesɔ be woada adzoe o elabena amesi fi fi la kpea fu le Mawu ƒe ʋɔnudɔdrɔ̃ me.
Le míaƒe dzime ke la, míenya be fififi menyo o. Míaƒe dzitsinya sea nu gɔme na mí ŋutɔ eye wòxlɔ̃a nu mí be míagafi naneke, gã alo sue o. Mina míalé ŋku ɖe míaƒe aƒea ŋu nyuie akpɔe ɖa be nane le mía si si menye mía tɔ o hã. Mina míabia Aƒetɔ la be wòakpe ɖe mía ŋu. Ana dzi nanɔ mía ƒo hã be míagbugbɔ nuwo ana enumake. Mina míabia tsɔtsɔke Mawu. Nu siwo wofi la ka míaƒe dzitsinya eye wogblẽa míaƒe hadede kple Yesu dome. Le nyanyuigbɔgblɔ ƒe kpekpe aɖe si wowɔ le Afrika me la, wode dzi ƒo na gomekpɔlawo be woatrɔ nusianu si wofi la ana. Kpovitɔ ʋɛ aɖewo siwo nɔ afima te nukoko henɔ wo nɔewo kpɔm ayetɔe elabena elabena wonya be yewo dometɔ ɖe sia ɖe fi fi. Nu siawo dzɔna le afisiafi eye enye Mawu ƒe amenuveve tɔxɛ ne de dzesi míaƒe nuvɔ̃, wo ve mí eye míelé fui, míetrɔ dzime tso eme anukwaretɔe, míeʋu eme eye míegbugbɔe ɖo eteƒe. Trɔ ɖe Yesu ŋu ɣesiaɣi eye Akpe ɖe ŋuwò nàɖɔ wò vodadawo ɖo. Gbugbɔ na nusianu si menye tɔwò o!
10.3 - Egbegbe Yameʋuɖoɖo
Mina míabia mía ɖokui be, “Nukae nye fififi le ŋkeke siawo me?” Menye nusiwo menye mía tɔ o ɖeɖeko ɖeɖekoe wònye o ke boŋ enye gazazã ɖe mɔ gbegblẽ nu, heheɖemegbe kple ɣeyiɣi gbegblẽ le dɔwɔwɔ me hã. Ametafatafa ƒomevi ɖesiaɖe nye fififi. Nu siwo gblẽ dzadzra le asi bɔbɔe me alo xɔa asi nye nuƒlela beble. Ɣeaɖewoɣi la, adzɔnuawo ƒe asixɔxɔ mesɔna ɖe eƒe asi nu o. Nyatakaka siwo mesɔ o tsɔtsɔ yi na adzɔxenyawo gbɔ kpɔƒea hã nye fififi. Mɔ geɖe li siwo dzi woato aflu ame le dɔwɔɖui kple ganyawo gome ya. Ne mànɔ Mawu kɔkɔe la ŋkume o la, ànɔ afɔku me be yeawɔ adzodada ahawɔ nuvɔ̃ ɖe Eyama kple Eƒe amewo ŋu.
Dzitsinya ƒe dodokpɔa ku ɖe anyigbatɔwo, dɔdzikpɔlawo kple ame bubu siwo le ɖoƒe kɔkɔwo hã ŋu. Ɣeaɖewoɣi la, wowɔa woƒe dɔwɔlawo ŋudɔ hebiana tso wo si be woawɔ dɔ gaƒoƒo geɖe evɔ womexea fetu si sɔ na wo o. Gadzraɖoƒewo kple ame ɖekaɖekawo daa adzo to deme gã xɔxɔ me. Amesiame si bia gadodo esi wònya be yemate ŋu axee o la, ele nu vɔ̃ wɔm. Mɔ geɖewo li siwo dzi woato afi fi, le adzame alo le dutoƒo. Ne míena hehe míaƒe dzitsinya be wòanɔ agbe le Gbɔgbɔ Kɔkɔe la ƒe fɔmaɖimaɖi me o la, ke míele afɔku me be míaƒe dzɔdzɔenyenye kple míaƒe ɖeɖekpɔkpɔ abu le ga ƒe ŋukeklẽ kple nunɔamesiwo ƒe ŋukeklẽ ta. Paulo gblɔe kɔte be, "Fiafitɔwo kple nudzɔlawo dome manyi Mawufiaɖuƒe la dome o" (1 Korintotɔwo 6:10).
Míaƒe egbegbe hadomegbenɔnɔ gakpɔtɔ naa fififi ƒe mɔnukpɔkpɔ bubuwo. Ame aɖewo zãa telefon la le dɔwɔƒe hena woƒe kaƒoƒo le wo ɖokui si. Ame bubuwo xɔa adzɔnuwo le fiasewo kple asi me evɔ womexea fe ɖe wo ta o. Ame aɖewo ʋua ʋuwo hekua ʋu dzona. Ame bubuwo maa atikewo femaxee be woana ezãlawo nanɔ te ɖe wo dzi eye emegbe woate ŋu azi wo dzi nyuie wu be woaxe fe. Woƒonɛ ɖe atikevɔ̃ɖizãlawo nu be woafi fi alo awɔ nu vlo bubuwo be woakpɔ ga. Duta kɔmpiutawo me toto alo ɖoɖowɔɖiwo ƒe kɔpi wɔwɔ nye egbegbe fififi si gblẽa nu le ame geɖe ƒe dzitsinya ŋu. Le dukɔ aɖewo me la, fififi sia ƒomevi le se nu kloe eye wowɔa esia le gaglãgbe.
Ne mí melɔ̃ be Yesu nawɔ míaƒe dziwo yeyee o la, míedoa mía ɖokui ɖe tetekpɔ geɖewo me. Mina míakpɔ nyuie be ga ƒe tsikɔwuame nagazu míaƒe agbe ƒe taɖodzinu vevitɔ o, ne menye nenema o la, míazu ŋutilãmenudilawo eye Aƒetɔ la ƒe dzidzɔkpɔkpɔ nabu. Mègaŋlɔ be o be ŋuʋaʋã kple ŋukeklẽe nye nu gbãtɔ siwo hea vɔ̃ ɖesiaɖe vɛ. Ame si wɔa dɔ be yeazu kesinɔtɔ la trɔa eƒe agbenɔnɔ ƒe mɔ. Eƒe dzi sẽna, eƒe lɔlɔ̃ fa miamiamia, eye wòwɔa nusianu le ga didi ta. Fifia ga xɔ nɔƒe gbãtɔ le eƒe agbe me eye meganye Mawu o.
Yesu lɔ̃ be yeanɔ agbe abe ame dahe ene tsɔ wu be yeage ɖe afɔku siwo le ŋɔdzi dom na kesinɔtɔwo me. Teƒe aɖeke menɔ esi wòatsɔ Eƒe ta aɖo o. Yuda, amesi de mía Aƒetɔ asi la, nye fiafitɔ eye wòkpɔ ga la dzi (Yohanes 12:6). Mlɔeba la, ehe eɖokui ɖe ati ŋu.
Paulo wɔ dɔ kple eya ŋutɔ ƒe asiwo. Medi be yeanye agba na ame bubuwo o. Ekpɔa eya ŋutɔ ƒe nuhiahiãwo gbɔ eye wòkpena ɖe ame bubuwo ŋu ale be woate ŋu aɖe gbeƒã nyanyuia.
10.4 - Dɔwɔwɔ kple Vɔsasa
Ele be xɔsetɔ yeye geɖewo natrɔ woƒe nɔnɔme ɖe ga ŋu eye woasrɔ̃ dɔwɔwɔ anukwaretɔe. Nubiabia alo ame bubuwo dzi nɔnɔ menye bubu o eye menaa wokpɔa ga si sɔ o. Aƒetɔ ƒe Gbedodoɖa ƒe biabia enelia gblɔ be, "Na míaƒe nuɖuɖu si asu míanu egbe la mí." Ede dzi ƒo na mí be míado gbe ɖa na mía Fofo si le Dziƒo la kakaɖedzitɔe be wòana dɔ si sɔ mí, be wòana lãmesẽ kple ŋusẽ mí be míawɔe, eye wòakpe ɖe mía ŋu míaɖu kuxi sesẽ ɖesiaɖe si míado go la dzi.
Ne míenɔ agbe ɖe Mawu ƒe lɔlɔ̃nu nu eye míewɔa dɔ nyuie la, mehiã be míafi fi alo aɖo ŋu ɖe ame bubuwo ŋu o. Woyra mí le míaƒe ƒomea dzi kpɔkpɔ, kpekpeɖeŋu nana hiãtɔwo kple gbedodoɖa me. Woyra mí to nunana me wu nu xɔxɔ (Dɔwɔwɔwo 20:35; Efesotɔwo 4:28; Tesalonikatɔwo I, 4:11).
Yesu do go ɖekakpui kesinɔtɔ aɖe si nye mawuvɔ̃la eye wòwɔa Se Ewoawo dzi nuteƒewɔwɔtɔe ɣeaɖeɣi. Aƒetɔ la lɔ̃e eye wòdi be yeaɖee tso eƒe bablawo me. Egblɔ nɛ be: "Ne èdi be yeade blibo la, yi ɖadzra nusi le asiwò, tsɔe na ame dahewo, eye kesinɔnu anɔ asiwò le dziƒo. Ekema va, dze yonyeme!" (Mateo 19:21). Esi ɖekakpuia se nya sia la, edzo kple nuxaxa ŋutɔ elabena nunɔamesi gãwo nɔ esi. Ga nɔ vevie nɛ wu Mawu ƒe Vi la. Ðe míebiaa mía ɖokui edziedzi be: Nukae nye nu vevitɔ le míaƒe agbe me ma hã? Yesu yome dzedzea? Ðe míeka ɖe Mawu dzi loo alo ɖe míaƒe nunɔamesiwo kple míaƒe gadzraɖoƒegbalẽvi dzia? (Marko 10:19; Luka 18:10). Yesu di be yeaɖe mí tso ŋuɖoɖo ɖe ga ŋu me. Ele be míabɔbɔ mía ɖokui ne Eyama eye míatsɔ vɔsasa awɔ taɖodzinu vevitɔ le míaƒe agbe me eye míado ŋusẽ míaƒe ŋuɖoɖo ɖe Eyama ŋu. Abe alesi Aƒetɔ la tsɔ Eɖokui na be wòanye fetu na ame geɖe ene la, nenema ke míate ŋu akpe ɖe ame bubuwo ŋu kple dzidzɔ ŋutɔŋutɔ.
Sɔlemeha gbãtɔa me tɔwo lɔ̃ wo nɔewo. Wonɔ agbe le gbɔgbɔ me hadede me nɔ mía Aƒetɔ Yesu Kristo ƒe vava evelia lalam. Wodzra woƒe nunɔamesiwo henɔ anyi ɖekae le ga si wokpɔna la nu. Wotsɔ lɔlɔ̃ subɔ wo nɔewo. To vovo na kɔmunisttɔwo la, womezi ame aɖeke dzi be wòama woƒe nunɔamesiwo o. Gake egbe habɔbɔawo mete ŋu lé nuɖoanyi sia me ɖe asi ɣeyiɣi didi o. Kristotɔ geɖewo nɔ ahe dam elabena Kristo meva kaba abe alesi wokpɔ mɔe ene o. Esi dɔwuame gblẽ nu le dukɔa me la, wokpe fu vevie. Gake Paulo ƒo vɔsa gbogbo aɖewo nu ƒu tso sɔlemeha siwo egbegbe Hela kple Turkey sɔlemehawo gbɔ hetsɔ wo va sɔlemeha gbãtɔ si nɔ Yerusalem la gbɔ.
Paulo trɔ gɔmesese kple bubu si le dɔwɔwɔ ŋu esi wògblɔ be, "Eye nu sia nu si miewɔ la, miwɔe tso dzi me, abe Aƒetɔ la ene, ke menye na amewo o" (Kolosetɔwo 3:23). Tso ɣemaɣi la, wobua bubudɔ ɖesiaɖe be enye tadedeagu na Mawu. Eyata ne vidada aɖe léa be na viawo alo ne dɔwɔla aɖe le ablɔwo dzi kplɔm alo ne pastɔ aɖe ɖea gbeƒã le Kwasiɖagbe la, ekema dɔ nyui ɖesiaɖe nye subɔsubɔ na Mawu tẽ. Ele be míado mía ɖokui kpɔ eye míabia be, "Amekae subɔm míele? Ðe míesubɔa mía ɖokui, míaƒe ƒomewo, dɔtɔwo, dukɔa alo ɖe míenɔa agbe na Mawua?" Gbedodoɖa kple dɔwɔwɔ ɖekae nye Kristotɔwo ƒe agbenɔnɔ ƒe ŋutilã.
10.5 - Islam kple Nunɔamesiwo
Islam ɖo kpe edzi be nusianu nye Wɔla la tɔ. Eɖo kpe edzi hã be nusi Mawu de asi na mí la ƒe ame ɖekaɖekawo ƒe aƒetɔ nyenye dzi. Adzɔnuwo kple Kesinɔnuwo nye nunana tɔxɛ aɖe tso Mawu gbɔ na amesi doa gbe ɖa edziedzi eye wònɔa agbe ɖe Islamtɔwo ƒe se nu. Moslemtɔ geɖe menɔa agbe abe ame ɖekaɖeka siwo ɖe wo ɖokui ɖe aga, siwo le wo ɖokui si ene o, ke boŋ wonɔa agbe abe woƒe dukɔa me tɔwo ene. Dukɔa la kpɔ ŋusẽ ɖe nunɔamesiwo, amidowo kple tsidzɔƒewo dzi bliboe eye wonye wo tɔ hena dzidzimewo. Ƒomea nye dedienɔƒe na ame tsitsiwo, dɔnɔwo, nuwɔametɔwo kple nuvlowɔlawo gɔ̃ hã. Vaseɖe nyitsɔ laa la, hadomededienɔnɔ alo agbe ƒe nugblẽfexeɖoɖo mehiã le Titina Ɣedzeƒe o, gake esi egbegbe mɔ̃ɖaŋununya va le ŋgɔ yim la, dɔwɔla siwo le dugãwo me va ɖe wo ɖokui ɖe aga, eye dɔmenyohabɔbɔwo va hiã.
Subɔsubɔhawo ƒe adzɔ (zakat) kple dɔmenyonunana (saraqa) ye xea ga na Mosquewo kple Islamtɔwo ƒe gɔmeɖoanyiwo. Islam-ha ƒe dziɖuɖua aɖewo kpɔa ŋusẽ gbogbo ɖe ga sia dzi eye wozãnɛ ƒe ŋkuléleɖenuŋu aɖeke manɔmee elabena subɔsubɔhawo ƒe sededewo ta woɖea wo ɖe go abe ɖe woʋu mɔ na Moslemtɔ la be wòayi paradiso me ene. Ne ame aɖe tu gbedoxɔ ɖe anyigba dzi la, ele mɔ kpɔm be yeakpɔ mɔ̃ sesẽ aɖe le paradiso me.
Esi Islam dze egɔme zi gbãtɔ la, aʋawɔnuwo mama na Moslemtɔwo ƒe aʋawɔlawo nye mɔ si dzi woato ate trɔ̃subɔla siwo metso nya me haɖe be yewoaxɔ ɖe Islam dzi o la dzi. Muhammad zã mɔnu sia ɖe taɖodzinu aɖe koŋ ta, le futɔwo gɔ̃ hã gome: "be woana woƒe dzi nazu numame na Islam." Ne trɔ̃subɔla melɔ̃ ɖe Islam dzi o la, wowunɛ alo kplɔnɛ yia kluvii me. Le Koran kple Islamtɔwo ƒe se nu la, kluviwo va zu Moslemtɔwo tɔ eye kluvi nyɔnuvi siwo xɔ ƒe si woate ŋu aɖe srɔ̃ la nɔa woƒe aƒetɔ si. Ele be kluviwo dzilawo naxɔe. Ɣeyiɣi didi aɖe la, kluvisitsatsa va do le Islam-dukɔwo me. Dukɔmeviʋa aɖe dzɔ le Amerika be woatsɔ atsi asitsatsa sia nu.
10.6 - Fiafitɔwo Wohe to na wo vevie to Sharia dzi
Islam hea to na fiafitɔwo vevie: ne wolée zi gbãtɔ eye wòfi nusi wu asixɔxɔ aɖe la, wotsoa fiafitɔa ƒe ɖusibɔ. Ne egadzɔ ake la, wolãa eƒe miasi. Eyata yameʋuɖoɖo ƒe xexlẽme dzi ɖe kpɔtɔ. Vɔvɔ̃ koŋue ʋãa ame be wòawɔ ɖe se sia dzi. Togbɔ be ele alea hã la, fififi ƒe nudzɔdzɔwo dzɔna enuenu le Iran, Sudan kple dukɔ bubu siwo me wolãa ame ƒe ŋutilã le ɣeaɖewoɣi le dutoƒo. Khomeini de se be woatso fiafitɔa ƒe asi atike si naa alɔ̃dɔdɔ ame manɔmee. Ƒe ene enye sia si Islamtɔwo ƒe se megale dɔ wɔm le Sudan o. Ame alafa ɖeka siwo ƒe asiwo wotso la ɖo habɔbɔ aɖe na nuwɔametɔwo le se sia ta. Wobia tso dziɖuɖua si be wòaxe ga si wogbugbɔ na yewo kple dzudzɔxɔxɔledɔmega na yewo elabena wotso woƒe asiwo le se aɖe si megale dɔ wɔm o nu. Ŋutsu blaeve vɔ eve siwo ƒe afɔ wolã la va ge ɖe ƒuƒoƒo sia me. Le nyadzɔdzɔgbalẽ si nye "Sudan Now" me la, foto aɖe ɖe ŋutsu siawo fia eye wolã woƒe asi nublanuimakpɔmakpɔtɔe.
Sharia ƒe tohehe sesẽwo menaa fiafitɔ ƒe nɔnɔme nyona ɖe edzi o eye womate ŋu atrɔe o. Le nyateƒe me la, wonana megate ŋu wɔa dɔ o eye wodoa ŋukpee le dutoƒo ɣesiaɣi. Bu nusiwo ado tso eme ne dukɔ ɖesiaɖe le xexeame si wɔ se ma tɔgbe ŋudɔ ɖa. Ame nenie anɔ anyi kple asi nyui eve? Sharia mate ŋu awɔ dɔ egbea o.
10.7 - Aleke Yesu kple Eƒe Nusrɔ̃lawo ɖe dzi le fififi ƒo?
Yesu na mɔ nyuitɔ si dzi míato aɖu fififi dzi. Meɖee fififi ƒe tohehe la ɖa o. Ke boŋ Etsɔ tohehe mavɔ ƒe tohehe ɖe eɖokui dzi ale be wòate ŋu alé avu ɖe amesiame si fi fi la ta. Le míaƒe akpedada ɖe Eƒe fukpekpe kple vɔsa ta la, míaka asi naneke si menye mía tɔ o la ŋu gbeɖe o.
Nyateƒe ƒe Gbɔgbɔ la ɖe mí tso fififi ƒe gbɔgbɔ me. Edea dzi ƒo na míaƒe dzi yeye la be míaɖo ŋu ɖe Mawu mía Fofo la ŋu. Le Aƒetɔ ƒe Gbedodoɖa la nu la, míate ŋu abiae be wòana dɔ nyui aɖe mí be míakpɔ míaƒe gbesiagbenuɖuɖu. Míeɖea mɔ dzimaɖitsitsi ɖua mía dzi o elabena míenya be mía Fofo si le Dziƒo la ŋutɔ tsɔa ɖe le eme na mí eye megblẽa mí ɖi gbeɖe o. Kpukpui si gbɔna la ku ɖe Kristo yomedzela ɖesiaɖe ŋu: "Amesi fi fi la, nedzudzɔ fififi; ke boŋ netsɔ eƒe asiwo wɔ dɔ anukwaretɔe, bene wòakpɔ nana aɖana hiãtɔwo" (Efesotɔwo 4:28).
Yesu na dzi yeye Eƒe nusrɔ̃lawo. Ega, nunɔamesiwo kple akɔfafa menaa gɔmesese nɔa woƒe agbenɔnɔ ŋu o. Gake wokpɔa gɔmesese le gbɔgbɔmegbenɔnɔ me to lɔlɔ̃, subɔsubɔ kple dzesidede ame ƒe kadodo me. Mía Aƒetɔ ɖe mí tso suenyenye kple ŋukeklẽ me. Efia mí be ame vɔ̃ɖi la dzea agbagba be yeaɖu kesinɔtɔwo dzi eye yeablawo ɖe yeƒe ŋusẽ la tea vevie. Eyata mina míadzro ale si míezãa ga me eye míabu akɔnta na Mawu. Míenye nusiwo Wòna mí la dzikpɔlawo.
Kristotɔ tsɔa lɔlɔ̃ kple dɔmetɔtrɔ léa ŋku ɖe ame dahewo ŋu. Edzea agbagba be yeakpe ɖe wo ŋu ale be woate ŋu axɔ agbanɔamedzi na wo ɖokui ahawɔ dɔ anukwaretɔe kple kutrikukutɔe. Ele be míadi mɔ siwo dzi míato akpe ɖe hiãtɔwo ŋu be woanɔ wo ɖokui si, negbe ɖe wozu nuwɔametɔwo akpa eye womate ŋu awɔ dɔ o. Woyɔ hamea me tɔ ɖesiaɖe be wòawɔ dɔ le mɔ sia nu. "Elabena amesi nya nyuiwɔwɔ eye mewɔa esia o la, ewɔa nuvɔ̃."
Lɔlɔ̃ na Mawue nye se vevitɔ kekeake le Kristotɔ ɖesiaɖe ƒe agbe me, ke menye tohehe vɔvɔ̃ o. Vɔsa gã si wosa le Kalvari ƒe atitsoga ŋue ɖea míaƒe nuvɔ̃wo ɖa, ke menye míaƒe dɔ nyui wɔwɔwo o. Akpe na Yesu be ede dzi ƒo na mí be míanɔ agbe le kakaɖeamedzi, dzidzɔ kple dzonɔameme me. Yesu me de nunɔamesiwo ƒe sewo alo abia adzɔwo o, etrɔa amesiwo dze eyome ƒe dzi kple susu, le Eƒe gɔmeɖose tɔxɛ si trɔa dekɔnuwo le ƒe ɖesiaɖe me gɔ̃ hã me: "Amegbetɔ ƒe Vi la meva be woasubɔ ye o, ke boŋ be yeasubɔ, eye be yeatsɔ yeƒe agbe ahe fe ɖe ame geɖewo ta" (Mateo 20:28).