PASIUNA
Giunsa sa Pagsugod sa Pagpasundayag ni Kristo:
Ang Pasiuna sa Libro sa mga Buhat
Si Ginoong Hesu-Kristo buhi, kay ang Iyang lawas wala madunot didto sa lubnganan. Siya nabanhaw gayod gikan sa patay ug nagpakita sa iyang mga disipulo sa kap-atan ka adlaw. Human niana, siya misaka sa langit ug milingkod sa tuong kamot sa Iyang Amahan, diin siya nagpuyo ug naghari uban Kaniya diha sa panaghiusa sa Balaang Espiritu- usa ka Dios, gikan sa walay kataposan ngadto sa walay kataposan.
Sukad sa Iyang pagsaka sa langit si Kristo nagtukod sa Iyang iglesia, hilom ug maampingon, naglaban bisan pa sa tanang daotang gahom sa pagpakig-away batok sa Dios. Ang iyang iglesia mao ang duroha ang bunga ug ang resulta sa Iyang kadaogan didto sa krus. Ang tanang mga buhat sa mga apostoles natukod ibabaw sa kamatuoran sa hingpit nga pasig-uli sa tawo ngadto sa Dios. Ang tanang sakop ni Kristo mao ang apil sa Iyang pagpasundayag sa kadaogan. Ang krus nagpabilin nga pundasyon diin ang mga buhat sa mga apostoles, ingon man usab ang tibuok iglesia ni Kristo, natukod.
Sa wala pa siya mokayab sa langit, si Hesus nagsugo sa iyang mga tinun-an sa paghulat sa Saad sa Amahan sa Jerusalem. Ang iyang pangandoy nga sila mapuno sa gahom sa Espiritu Santo, nga maoy maghatag katakos sa pagsabwag sa ebangelyo gikan sa Jerusalem ngadto sa Roma, ang kaulohan sa kultura sa kalibotan. Sa ingon niini ang sugo ni Kristo sa mga apostoles sa pagwali sa kalibotan nagpasabot usab sa Iyang pagpadala ug pagkomisyon kanila. Ang Balaang Espiritu nagpuyo kanila, aron walay laing gahom nga maoy magpuwersa sa pagwali ug pagpamuhat diha sa iglesia.
Ang Tema sa mga Buhat sa mga Apostoles
Si bisan kinsa and mobasa niining talagsaong libro sa dili madugay makadiskubre nga ang iyang tuyo dili lang ang paghatag sa listahan sa mga buhat nga nahimo sa mga apostoles, kay sa tinuoray ang mga buhat ni Kristo nagpadayon diha sa iyang mga disipulo, pinaagi sa Iyang Espiritu, bisan human sa Iyang pagsaka sa langit.
Ang libro naghisgot ug gamay mahitungod sa makusganong mga buhat nga nahimo sa mga apostoles, ug sa dihang nabuhat kini sa sinugdanan nagtudlo ngadto sa mga gibuhat ni Pedro ug ni Pablo. Gikan sa capitulo trese paingon sa unahan atong mabasa ang gamay mahitungod kang Pedro, ug dinhi nga libro wala kitay makita mahitungod sa iyang kamatayon. Bisan ang mga pagmamuhat ni Pablo, diin naghisgot sa detalye, napalong sa dihang duol na siya mabilanggo sa Roma. Ang desinyo sa tagsulat dili ang pagsibo sa paghulagway sa mga buhat sa apostoles, o han-ay sumala sa mga hitabo ug gagmay kaayo. Hinuon, gusto siya magpahibalo sa iyang mga magbabasa mahitungod sa pagsabwag sa ebanghelyo ni Kristo, ug maghatag ug kasayoran mahitungod sa pagtukod ug pagpalapad sa iglesia gikan sa Jerusalam paingon sa Roma.
Ang mga alagad sa Dios namuhat sama sa grupo nga magtaho, inubanan sa matag –usa nga mopasa sa sulo sa ebanghelyo ngadto sa uban, hangtod ang mensahe sa kaluwasan moabot sa kaulohan. Mao nga ang tema sa Mga Buhat sa mga Apostoles puno sa kamatuoran ug madaugong kausbawan sa ebanghelyo sa kaluwasan, giniyahan sa buhi nga Kristo, gikan sa Jerusalem hangtod gayod sa Roma.
Ang Komposisyon sa Libro
Ang mga apostoles wala magsulat sa plano nga detalye sa gubat mahitungod sa pakigbugno nga espirituhanon nga makaapil sa pagsabwag sa gingharian sa Dios.Ang buhi nga Dios Mismo, kaugalingong nanginlabot, sa unang panahon ug magpadayon sa gihapon, diha sa kinabuhi sa unang iglesia, hangtod sa kataposan ang Iyang iglesia malig-on sa pagsabwag, una sa Samaria ug sa Antioquia, ug unya ngadto sa Roma. Ang Ginoo mipili kang Pablo nga usa ka tinuod gayod nga Judio, ug makasulti usab ug Greko, aron pagmatuod sa madaugon nga pagpasundayag sa Iyang ebanghelyo ngadto sa Roma. Sa mubong panahon sa wala pa gipili si Pablo, ang katabang nga si Esteban, inubanan sa iyang isig-kamagbubuhat nga Judio ang gigikanan, adunay dakong impluwensiya sa mga Kristohanon nga Judio ang gigikanan nga nagpuyo sa Filistia.
Ingon nga resulta, ang dayag nga pakigbisog nagbuak tali sa duha ka mga pundok.Tungod niini, ang Ginoo nagtigom sa iyang mga apostoles, diha sa espiritu sa ugma, aron sa paghimo sa unang konseho sa apostoles didto sa Jerusalem (kapitulo 15).
Sila nakadawat sa kaluwasan pinaagi lamang sa grasya ug nagdumili sa bisan unsang hunahuna sa pagkamatarong diha sa mga buhat. Uban niing kaugmaran, ang mga kasimbahanan sa mga dili Judio nahimong gawasnon sa impluwensiya sa mga Judio ug ang mga kadena sa balaod. Ang kahibalo sa gugma ni Kristo nahimong relihiyon sa kalibotan, andam sa paglihok sa unahan ngadto sa bag-o nga teritoryo.
Sa samang panahon, ang buhi nga Dios Mismo nagtukod, sa Antioquia, ang ikaduhang sentro sa Kristianismo, inubanan sa unang natukod na sa Jerusalem. Ang pag-sabwag sa maayong balita nagsugod sa Antioquia, ug gipalapad hangtod mitabon sa lalawigan sa Asia Minor. Uban sa dakong gahom ang maayong balita milukso gikan sa Asia ug miabot sa kontinente sa Europa, mibuak ngadto sa mga siyudad sa Greko ug sa mga probinsya hangtod sa kataposan miabot sa Roma.
Ang libro gibahin sa tulo ka mga parte:
Kinsa ang Nagsulat?
Ang nagsulat niining libro wala magpaila sa iyang kaugalingon sa ngalan, dili bisan maghatag ug klaro nga ebidensiya mahitungod sa iyang kaugalingon, ingon nga walay pag-isip sa iyang kaugalingon nga mahinungdanon. Bisan pa niana, adunay usa ka giuyonan sa tanan gikan sa sinugdanan nga kadto si Lucas, ang Greko nga mananambal gikan sa Antioquia, mao ang nagsulat niining pinasahi nga libro. Siya nakaangkon ug pinasahi nga kahibalo sa mga kahimtang nianang sentro sa Kristianismo. Si Lucas usab adunay kahanas sa pagsulti sa lingguwahe sa Greko. Siya nagsulat sa iyang mga balita uban sa gugma ug kaluoy, ug gisulat ang mga pulong ug mga gipangsulti sa mga apostoles sa larino, ug tin-aw nga estilo. Sa iyang libro siya nagtudlo ngadto sa diosnon nga mga tawo apil ang dili mga Judio, tungod sa kamatuoran nga siya usa kanila, bisan sa wala pa siya matawo pag-usab pinaagi sa testimonya sa ebanghelyo. Nagtagbo si Pablo ug si Lucas sa ikaduhang misyoneryong biyahe ug uban kaniya gikan saTroas paingon sa Filipos. Siya miapil sa pagwali nianang kolonya sa Roma, ug gibiyaan siya ni Pablo didto aron pagtukod ug paglantaw sa bag-ong iglesia human sa iyang pagbiya. Ang apostol gikuha pag-usab uban kaniya sa iyang pagbalik sa Jerusalem, diin si Lucas mibiya sa iyang magtutudlo aron magtigom ug impormasyon alang sa ebanghelyo nga iyang isulat ug ang iyang libro ang Mga Buhat sa mga Apostoles. Atong makaplagan nga si Lucas kanunay nagbisita kang Pablo sa panahon sa iyang pagkabilanggo didto sa Caesarea ug human niadto. Siya nagpadayon pag-uban kaniya, mialagad kaniya, ug dako ang pagbilib pinaagi sa pagka espirituhanon sa apostoles. Unya iyang gisulat ang depensa ni Pablo samtang siya gihusay sa hukmanan atubangan sa Romanhong mga opisyal. Siya wala mobiya kaniya sa iyang hataas, ug puno sa labihang kakuyaw nga panaw hangtod siya miabot sa Roma. Ang dili maihap nga “kita” mga bahin nga nagtudlo diin si Lucas nag-uban kang Pablo sama nga saksi nga nakakita ug kauban nga magpapanaw.
Kang Kinsa kining Libro Gisulat
Ang ebanghelista, si Lucas, klaro nga nagsulat sa iyang libro sa mga buhat sa mga apostoles ug gipahinungod kang Teofilo, ang parehong tawo kinsa iyang gipahinungod sa iyang balaan nga ebanghelyo. Si Lucas nagpahinungod sa duroha sa iyang nasulat nga mga buhat, giporma ang usa nga tibuok, apan duha ka bahin, ngadto kaniya. Nakatoon kita mahitungod sa pagkatawo ni Teofilo sa (Lucas 1:1-3). Si Teofilo, kinsang ngalan nagkahulogan “nagmahal sa Dios”, usa ka bantogan nga tawo ug taas ug ranggo sa Romanhong Imperyo. Ang iyang pagtuo diha ni Kristo nagsugod atol sa iyang serbisyo sa Antioquia. Siya nangandoy nga makakuha ug daghan nga eksaktong mga detalye mahitungod sa espirituhanon ug masaysayong kaugmaran sa Kristianismo, ug gusto nga makahibalo giunsa sa mga Romanhong opisyal pagtratar ang mga iglesia, matarong ba o hiwi. Sa unsang gidak-on nga kini nga mga prinsipyo sa ebanghelyo mao ang pundasyon alang sa bag-ong pag-ugmad sa sistema sa kalibotan. Sa panahon sa ilang panagkuyog ni apostol Pablo, ug giniyahan sa Balaang Espiritu, si Lucas nagtigom ug mga detalye gikan sa panahon sa pagkatawo ni Kristo sa Bethlehem, hangtod sa pagsulod ni Pablo sa Roma. Iyang gitugyan si Teofilo uban niing hinan-ay nga nasulat, masaysayon ug maasoyon naghulagway sa dalan sa gahom sa Dios nga nagapamuhat sulod sa iglesia. Gusto siya nga matukod ang iyang pagtuo ug maghatag ug suporta sa katinuod sa iyang tinuhoan, ingon nga si Pablo nag-ingon sa bantay sa prisohan sa Filipos: “Saligi ang Ginoong Hesus ug maluwas ka lakip ang imong panimalay”
Ang Pitsa
Ang pag-abot ni Pablo sa Roma tingali mga 61 A.D. Ang situwasyon human niana nagpabilin ang kagubot , tungod kay daghan ang sayop nga mga ebanghelyo nga mibutho nianang panahon nga si Lucas nag-sulat sa iyang ebanghelyo. Kana nga butang malagmit mahitabo nga ang mananambal, si Lucas, nagsulat sa Libro sa mga Buhat sa mga Apostoles atol sa tuig sa 62-70 A.D. ingon nga ikaduhang bahin ug pagpadayon sa pag-asoy sa pagsugod sa ebanghelyo sa Kristianismo. Diha siya nagsulat pagsunod sa tukma nga pangutana, kakugi ug pag-ampo. Siya nakigsulti uban sa mga nakakita nga mga saksi sa kinabuhi ni Kristo, uban usab si Maria, ang inahan ni Kristo, ug si Felipe, ang alagad. Nakuha niya gikan sa nasulat nga mga tinubdan ang pinakamahinungdanon nga mga sinulat nga pulong ug maoy iyang giila nga gikinahanglan sa paghulagway sa pagkatawo ni Kristo ingon man usab sa Iyang mga binuhatan. Siya usab nagtigom ug kasayoran alang sa mga Buhat sa mga Apostoles. Unya iyang gipresentar ang duroha nga mga buhat ni Teofilo, ang gobernador.
Magpasalamat kita kang Ginoong Hesu-Kristo sa tibuok natong mga kasingkasing nga Siya nagtawag niining Greko nga mananambal, ug naggiya kaniya nga dili mohunong sa iyang pagsulat hangtod sa kataposan sa iyang ebanghelyo. Hinuon, Siya nagpadayon sa paglamdag kaniya uban sa kahibalo nga ang buhi nga Dios dili pa mobalik sa labing madali, ug ang Iyang pulong kinahanglan isangyaw sa mga kanasoran sa dili pa Siya mobalik. Ingon nga ang dose ka mga apostoles, nagkaipon uban sa Unang Iglesia nga nagpalibot kanila, naghulat sa Jerusalem alang sa pagbalik ni Kristo, sa ingon niana, ang mga kristohanon sa Antioquia nakadawat ug panan-awon gikan sa Balaang Espiritu sa pagpakaylap sa ebanghelyo sa kaluwasan sa tibuok kalibotan. Sila gitulod sa pagpasundayag sa ebanghelyo paingon sa Roma. Kung si Lucas wala magtrabaho uban sa kakugi ug tukma, dili unta kita makakat-on ug eksakto kon giunsa ni Kristo pagpakaylap ang iyang gingharian sa tibuok Greko nga kalibotan. Sukad nianang panahona ang Ginoo naghatag kanato, niini nga libro, usa ka panig-ingnan alang sa pagwali ug sa pagtukod sa mga kasimbahanan. Sa ingon niini kita makahimo sa pagkat-on kon unsaon sa Balaang Espiritu pagbag-o ang mga magtutuo, pagdasig kanila sa pag-alagad, ug mga kadaogan sa ilang mga kaluyahon. Walay mas maayo nga dapit sa pagbansay sa mga alagad sa Dios alang kanila kay sa pagtuon sa libro sa mga Buhat sa mga Apostoles. Diha sila makakita sa kamot ni Ginoong Hesus nga nagapamuhat, uban kanila nga nagtuman sa Iyang tawag.
PANGUTANA:
- Unsa ang mga katuyoan sa pagsulat sa libro sa mga Buhat sa mga Apostoles? Unsay imong nasayran mahitungod kang Teofilo?