Previous Lesson -- Next Lesson
1. Gbedodoɖa si nye kukuɖeɖe ƒe ŋgɔdonya
Yesu tsɔ eƒe Nyanyuigbalẽa kple eƒe dɔwɔwɔwo subɔ ameƒomea; eda gbe le dɔnɔwo ŋu, ena nuɖuɖu dɔwuitɔwo, eʋu ŋku na ŋkunɔwo, eye wòfɔ ame kukuwo ɖe tsitre. Eƒe lɔlɔ̃ nye Mawu ƒe ŋutikɔkɔe ɖeɖefia le fuléle kple ku dome.
Le eƒe subɔsubɔdɔa ƒe gɔmedzedze la, amehawo ƒo zi ɖe eŋu. Esi Yudatɔwo ƒe Subɔsubɔhawo ƒe Aɖaŋuɖoha (si me mawuvɔ̃lawo kple alakpanuwɔlawo le) kpɔe be yewoƒe subɔsubɔha ƒe gɔmeɖoanyiwo kple yewoƒe sedziwɔwɔ le gbagbãm la, wodo ŋɔdzi na Yesu kple eƒe nusrɔ̃lawo be yewoanya yewo ahaku. Amehawo ƒe dzonɔameme nu fa eye wogblẽe ɖi. Emegbe woti Kristo kple eyomedzela wɔnuteƒe aɖewo yome, gake eyi edzi lɔ̃ amesiame.
Mlɔeba la, Aɖaŋudeha la te ŋu xɔ ame wuieveawo dometɔ ɖeka ƒe kpekpeɖeŋu; edzra ɖo be yeade yeƒe Aƒetɔ asi, esime Yesu dzra eƒe amewo ɖo ɖe woƒe yɔyɔ abe apostolowo ene ŋu le nubabla ƒe nuɖuɣia. Eɖe gbeƒã na wo be ye kple Fofo la le ɖekawɔwɔ me eye wògblɔ na wo be akɔfafa ƒe Gbɔgbɔ la ado ŋusẽ yewo le Mawu ƒe lɔlɔ̃ me, togbɔ be woti wo yome hã.
Ke nusrɔ̃lawo mese woƒe Aƒetɔ ƒe tameɖoɖo gɔme o, elabena womedɔ Gbɔgbɔ Kɔkɔe la ɖe wo haɖe o. Eyata Yesu ƒo nu kple Fofo la tẽ eye wòtsɔ eƒe gbɔgbɔ kple eƒe nusrɔ̃lawo yi nɛ. Edo gbe ɖa hã ɖe ame siwo axɔ edzi ase to apostolo siawo ƒe ɖaseɖiɖi dzi.
Kristo ƒe kukuɖeɖe ƒe gbedodoɖa si le ta 17 lia fia alesi Mawu ƒe Vi la ɖo dze kple Fofoa kple lɔlɔ̃ si ƒomevi bla Mawuɖekaetɔ̃ Kɔkɔe la ƒe Amewo ɖekae la mí. Gbedodoɖa ƒe Gbɔgbɔ le vevie le afisia. Ame sia ame si srɔ̃a ta sia nyuie la gena ɖe Mawu ƒe Gbedoxɔa me, afisi tadedeagu kple kukuɖeɖe le afisiafi le.
2. Gbedodoɖa hena Fofo la ƒe ŋutikɔkɔe (Yohanes 17:1-5)
YOHANES 17:1
1 Esi Yesu gblɔ nya siawo vɔ la, ewu mo dzi, do gbe ɖa gblɔ be,“Fofo, ɣeyiɣi la de azɔ. Ɖe Viwò la ƒe Ŋutikɔkɔefia ne Viwò hã naɖe wò ŋutikɔkɔe afia.
Kristo ɖe gbeƒãe na eƒe nusrɔ̃lawo be ye kple Fofo la wɔ ɖeka. Ele Fofo la me eye Fofo la le eme. Ame si le ekpɔm la, ekpɔ Fofo la. Gake nusrɔ̃lawo mete ŋu se ɖeɖefia sia gɔme o. Womete ŋu se mawume ƒe anyinɔnɔ le ŋutilã me gɔme o. Yesu tsɔ eƒe nusrɔ̃la gbɔdzɔgbɔdzɔ kple manyamanya de asi na Fofoa be wòakpɔ wo dzi ale be wòana kekeli naklẽ wo eye wòana woanɔ Mawu kple lɔlɔ̃ kɔkɔe ƒe hadede me.
Esi Yesu kpɔ dziƒo ta la, ɖewohĩ ewɔ nuku na nusrɔ̃lawo. Aleke wòdzɔe be wòdoa gbe ɖa na Fofo aɖe le dziƒo esime wòle gbɔgblɔm be yele Fofo la me eye Fofo la le ye me? Asiwɔwɔ ɖe nya dzi siawo siwo gɔme womate ŋu ase o la gbɔ woƒe susu ŋu. Le Gbɔgbɔ Kɔkɔe la ta la, míenya be nukpɔsusu eveawo siaa sɔ: ɖekawɔwɔ deblibo si le Fofo kple Vi dome, kpakple Ame ɖesiaɖe ƒe ɖokuisinɔnɔ. Ŋusẽ le Mawu ŋu wu míaƒe tamesusu. Ne nuwo me mekɔ na wò o la, bia Mawu be wòana numekɔkɔ na wò. Elabena ame aɖeke mate ŋu ase Fofo la kple Vi la gɔme vavã ne Gbɔgbɔ Kɔkɔe manɔmee o.
Le gbedodoɖa sia me la, Yesu yɔ Mawu be Fofo. Menye Aƒetɔ kɔkɔe kple Ʋɔnudrɔ̃la sesẽ aɖe koe Mawu nye o, ke eƒe nublanuikpɔkpɔ ƒe lɔlɔ̃ lɔ eƒe nɔnɔme bubuawo katã ɖe eme. Mawu ŋutɔ nye Lɔlɔ̃ kɔkɔe kple Nyateƒe nublanuikpɔla. Wodzi Mawu ƒe nukpɔsusu yeye sia be enye Fofo lɔ̃ame esime Yesu va zu Mawu ƒe Vi to Gbɔgbɔ Kɔkɔe la dzi. Enɔa agbe tegbee kple Mawu, gake ezu ŋutilã be yeaɖe mí ɖe Kɔkɔetɔ la ta. Ŋkɔ Fofo ƒe ɖeɖefia siae nye gbedasi si Yesu tsɔ na xexeame la ƒe nu vevitɔ. Yesu to nyateƒe sia si tso gbɔgbɔ me dzi na míevo tso ʋɔnudɔdrɔ̃ ƒe vɔvɔ̃ me, elabena Ʋɔnudrɔ̃la lae nye mía Fofo, kple mía Nɔviŋutsu, si xe míaƒe fewo la ƒe kakaɖedzinala. Ne èna wò luʋɔ xɔ Fofo la ƒe ŋkɔ tso Yesu ƒe nyawo me eye nènɔ agbe ɖe sidzedze sia nu la, ke èse Nyanyui la ƒe gbedasia gɔme.
Kristo de dzesii le Fofoa ŋkume be gaƒoƒo vevitɔ kekeake na xexeame ɖo, si nye Mawu kple Amegbetɔ dome avuléle ƒe gaƒoƒo. Amegbetɔwo kple mawudɔlawo, subɔsubɔhawo kple xexemenunyawo lala gaƒoƒo siawo evɔ womenya o. Eva ɖo. Kristo atsɔ xexeame ƒe fɔɖiɖi abe Mawu ƒe Alẽvi ene. Le ɣeyiɣi ma tututu me la, alakpatɔ la nɔ mɔ dzi kple gbedoxɔa me srafowo be yewoalé Mawu ƒe Vi, Ŋutsu gbɔdzɔgbɔdzɔ kple ŋusẽtɔ, si le klalo be yeaku naneke mawɔmawɔe.
YOHANES 17:2
2 Elabena èna ŋusẽe ɖe amegbetɔwo katã dzi le xexea me, be wòana agbe mavɔ ame sia ame si nètsɔ nɛ la.
Ame geɖe susu be nya "ŋukɔkɔe" gɔmee nye keklẽ kple kekeli. Yesu ʋu eme be yeƒe vɔsalɔlɔ̃e nye ŋutikɔkɔe ƒe nu vevitɔ kple yeƒe mawumenyenye ƒe dzi. Ebia Fofoa be wòalé ye ɖe te le lɔlɔ̃ sia me, le gaƒoƒo siwo me wònɔ atitsoga la dzi, le vevesese kple vɔvɔ̃ ƒe ɣeyiɣiwo me. Mawu ƒe lɔlɔ̃ ƒe keklẽwo klẽna bliboe le amesi woklã ɖe ati ŋu la me. Vi la di vevie be yeatsɔ ye ɖokui asa vɔe ɖe aglãdzelawo kple nuvlowɔlawo ta, ale be woatsɔ yeƒe ku atso afia na wo. Esiae nye Vi la ƒe ŋutinya ƒe titina.
Mehe ɖe megbe le gbɔgblɔ me be yemeku ɖe ye ɖokui ta o, ke boŋ ɖe Fofo la ƒe ŋutikɔkɔe ta, eye be yedo dzi le fukpekpe siwo ame bubu aɖeke mate ŋu ado dzi o la me o. Ekafu Fofo la le atitsoga la dzi eye wòwɔ ameƒomea kple Mawu ƒe avuléle. Ne wotsɔ nuvɔ̃ ke la, Mawu ƒe lɔlɔ̃ kakana. Wodɔ Gbɔgbɔ Kɔkɔe la ɖe ame siwo xɔ Kristo dzi se la gbɔ, bena ɖeviawo natsɔ woƒe agbenɔnɔ akɔ wo Fofo la ŋuti. Tsɔ kpe ɖe eŋu la, vi yeye siwo katã gena ɖe eƒe ƒomea me la doa ŋutikɔkɔe na Fofo la. Ale Yesu bia be woadzi vi geɖewo le Gbɔgbɔ me kple le nyateƒe me tsɔ de bubu Fofo la ƒe ŋkɔ ŋu.
Vi la gblɔ eƒe gbeƒãɖeɖe be Fofo la tsɔ ŋusẽ katã na ye ɖe amegbetɔwo dzi la kpuie. Kristoe nye Mawu vavã, Wɔla kple Ðela. Eyae nye míaƒe Aƒetɔ, míaƒe Fia kple míaƒe Ʋɔnudrɔ̃la. Míenye etɔ eye eya koe nye míaƒe mɔkpɔkpɔ. Wona ŋusẽ siae be menye be wòadrɔ̃ ʋɔnu ahagblẽ nu o, ke boŋ be wòaɖe ame ahakplɔe. Taɖodzinu si le Kristo ƒe vava ŋue nye be Eyama xɔsetɔwo nakpɔ agbe mavɔ. Ku megale ŋusẽ kpɔm ɖe wo dzi o. Le atitsoga la dzi la, Yesu tsɔ amewo ƒe nuvɔ̃wo ke. Togbɔ be ame ʋɛ aɖewo koe ɖo ɖeɖekpɔkpɔ ƒe nunana sia ŋu hã la, xɔsetɔwoe nye dukɔ tiatia la, amesiwo xɔ Fofo, Vi kple Gbɔgbɔ Kɔkɔe la dzi se eye woyia edzi le Kristo ƒe ŋutikɔkɔe xɔname la me. Mawu ƒe Gbɔgbɔ nɔa wo me. Woƒe agbe yeyea nye míaƒe ɣeyiɣia ƒe nukunu, si he ŋutikɔkɔe vɛ na Fofo la ƒe ŋkɔ.
YOHANES 17:3
3 Ale si ame awɔ akpɔ agbe mavɔ lae nye be wòanya wò Mawu vavã ɖeka hɔ̃ɔ la, eye wòaxɔ Yesu Kristo, ame si nèɖo ɖe xexea me hã dzi ase.
Gbɔgbɔ Kɔkɔe la ɖo kpe nya siwo Yesu gblɔ tso Mawu ŋu la dzi. Eyae nye Kristo Fofo kple mía tɔ. Ame si nya Mawu ƒe nya ɣaɣla sia eye wòxɔ edzi se la, agbe mavɔ le esi. Manya wɔ be míanya Mawu ne míenya Yesu Kristo ƒe Amenyenye o. Ame si kpɔa Fofo la le Vi la me, eye wòɖoa ŋu ɖe eŋu la, wotrɔna hexɔa wo nyi. Kristo ƒe nyawo nyanya menye dzɔdzɔmeŋutinunya dzro ko o, ke boŋ elɔ gbɔgbɔmetɔtrɔ ɖe eme. Mawu gbugbɔa eƒe nɔnɔme ɖoa xɔsetɔ ɖesiaɖe me. Gɔmesese kae le Mawu ƒe legba sia ŋu? Enye lɔlɔ̃, nyateƒe kple fɔmaɖimaɖi si Gbɔgbɔ Kɔkɔe la wɔna ɖe mía me. Enye ŋutikɔkɔe nana Fofo la hã ɖe eƒe nɔnɔme nyuiwo ta.
Wodɔ Kristo ɖe xexeame ale be amewo nakpɔe adze sii be eya manɔmee la, yewomate ŋu anya Mawu o. Vi lae nye mawume Apostolo si tsɔ lɔlɔ̃ kple kɔkɔenyenye kpɔ ŋusẽwo katã dzi. Ne èdi be yeanya Mawu vavã la la, srɔ̃ Yesu si nye Mawunyenye si Gbɔgbɔ si ami na ƒe nɔnɔme la ƒe agbenɔnɔ. Mesia la hã nye Fiawo ƒe Fia, Nunɔla, Nyagblɔɖila deblibo kple Mawu ƒe Nya si va ŋutilã me.
YOHANES 17:4-5
4 Meɖe wò Ŋutikɔkɔe fia le anyigba dzi to dɔ siwo nède asi nam la nuwuwu me. 5 Azɔ la, Fofo, ɖe wò ŋutikɔkɔe fiam le wò ŋkume to ŋutikɔkɔe si nènam le gbɔwò hafi xexea me dze egɔme la me.
Le Yesu ƒe anyigba dzi nɔnɔ me la, Fofo la ŋu bum ɣesiaɣi; eɖi ɖase nɛ eye wòwu eƒe dɔwo nu. Eɖe asi le eɖokui ŋu be yeado Fofo la ŋutikɔkɔe. Nusi wòse tso Fofo la gbɔ la, etsɔe na mí. Eƒe agbemeŋkekewo katã do Fofo la ŋutikɔkɔe. Exɔe se be woaɖo yeƒe gbedodoɖawo ŋu. Ewu ɖeɖekpɔkpɔ ƒe dɔa nu le atitsoga la dzi. Ke hã, meƒo adegbe le eŋu o, elabena Fofoa tsɔ dɔdasi sia de esi. Ekpɔe dze sii be Fofo la wɔ nuwo katã de goe. Esi Yesu ɖe eƒe awuwo le eɖokui ŋu eye wògbe bubu si wòle be wòanɔ la ta la, edze be mavɔmavɔ ƒe ŋutikɔkɔe nava egbɔ. Le kpukpui sia me la, eɖo kpe edzi be yese vivi na ŋutikɔkɔe do ŋgɔ na xexeame wɔwɔ, tso mavɔmavɔ me, Mawu si Mawu dzi, kekeli si wodzi tso kekeli me, yedzi menye nuwɔwɔ o. Esi wòɖo eƒe taɖodzinuwo gbɔ vɔ la, edi be yeatrɔ ayi Fofoa gbɔ. Esi wòva ɖo dziƒo la, mawudɔlawo kple dziƒonuwɔwɔ bubuwo do ŋutikɔkɔe nɛ gblɔ be: “Alẽvi la dze be wòaxɔ ŋusẽ, kesinɔnuwo, nunya, ŋusẽ, bubu kple ŋutikɔkɔe.”
GBEDODOƉA: Dziƒofofo, wò ŋkɔ nakɔ. Viwò la tsɔ eƒe agbenɔnɔ, eƒe gbedodoɖawo kple eƒe vɔsa do ŋutikɔkɔe na wò. Míedze be míakɔ míaƒe ŋku dzi ɖe ŋuwò o. Míeda akpe na mi be mietsɔ míaƒe nu vɔ̃wo ke elabena Kristo ku ɖe mía ta; wòe tsɔ mí wɔ viwòwoe. Míeda akpe na wò be nèna agbe mavɔ mí to Gbɔgbɔ Kɔkɔe la ɖoɖo ɖa me. Kpe ɖe mía ŋu be míado wò ŋutikɔkɔe eye míagadi mía ŋutɔwo ƒe ŋutikɔkɔe o, ke boŋ míawɔ ɖe Viwò ƒe sedede dzi eye míalɔ̃ mía nɔewo, ale be ame bubuwo nakpɔ Wò fofonyenye le míaƒe dɔwɔwɔ nyuiwo me eye woakafu Wò le ɖokuibɔbɔ me wò tɔ.
BIABIA:
- Nukae nye susu vevi si le Yesu ƒe gbedodoɖa ƒe akpa gbãtɔ me?