Previous Lesson -- Next Lesson
06 - MMLA NNAN SU: Man ɔ́ wla kpɛn wunmiɛn-delɛ-cɛn'n su, man ɔ yo min liɛ klonglo
EZIPT LƆ TULƐ'N 20:8-11
Man ɔ́ wla kpɛn wunmiɛn-delɛ-cɛn'n su, man ɔ yo min liɛ klonglo. Fa cɛn ba nsiɛn fa di junman. Junman nga a ko di'n, di i kwlaa cɛn nsiɛn sɔ'm be nun. Sanngɛ cɛn ba'n i nso'n su fuɛ'n, ɔ ti min Anannganman bɔ n ti ɔ Nyanmiɛn'n min wunmiɛn-delɛ-cɛn. Nán di junman fi cɛn sↄ’n nun. Sɛ wɔ bɔbɔ o, sɛ ɔ́ wa bla o, ɔ́ wa yasua o, ɔ́ sa nun junman difuɛ bla o, ɔ́ sa nun junman difuɛ yasua o, ɔ nnɛn o, aofuɛ ng'ɔ tran wɔ awlo o, nán amun wie fi di junman cɛn sↄ’n nun mlↄnmlↄn. Afin n fali cɛn ba nsiɛn yɛ n fa yili nglo'n, nin asiԑ’n, nin jenvie'n, ɔ nin ninnge nga be o lɛ'n be kwlaa-a, kpԑkuun cɛn ba nso'n su fuɛ'n, n fa deli wunmiɛn. I sɔ'n ti yɛ m bɔbɔ min Anannganman n yrali min nuan klanman kɛ cɛn sɔ'n `yo kpa, yɛ n klo kɛ ɔ `yo min liɛ klonglo nin-ɔn.
06.1 - Wunmiɛn delԑ cԑn bͻ ti Nyanmiɛn manmanlɛ cԑn’n
Zuif’m be liԑ’n wunmiɛn delɛ cԑn’n ti be nin Nyanmiɛn bé aeguԑ’n i nzͻliɛ cinnjin kun. Be sie cɛn sͻ’n i ngunmin, be koto Nyanmiɛn bo yɛ be mɛnmɛn i. Cɛn sͻ’n ti’n, Zuif mun bé nvle’n ͻ nin nvle nga mun sangan-man, be ti bé liɛ ngunmin anuansɛ Laa’n nun. Lele andɛ be tɛ sie le mͻcuɛ’n i cɛn kasiԑn sͻ’n i ngunmin, be di-man junman kɛ cɛn nga’m be sa. Be trͻ-man sin nuan bͻbͻ yɛ be kͻ-man lika atin mmua. Sanngɛ be wla cɛn dilɛ tralɛ mun. Wunmiɛn delɛ cԑn’n ti aklunnjuɛ dilɛ cɛn. Sran mun be yia be manman Nyanmiɛn be yi i ayɛ, be kpa ndɛ wie mun mmla fluwa’n nun yɛ be kanngan kpɛkuun be bu I akunndan lika wlɛ, k’ͻ yo sͻ’n wunn be yi Nyanmiɛn i ayɛ.
E Min’n i cԑn’n nun’n, be nga be lafi Nyanmiɛn su’n, ͻ fata kɛ be nin Nyanmiɛn be fa blɛ kpanngban tra cɛn nga mun. Ɔ fata kɛ bé akunndan’n nin bé anwlԑn’n kwlaa trԑn i su afin i yɛ ͻ yili be-ͻ, ͻ ti bé Defuɛ yɛ bé Fͻnvͻfuɛ. Cɛn sͻ nun’n ͻ fata kɛ Nyanmiɛn ndɛ kannganlԑ’n ͻ kaci e nzuԑn, ͻ fata kɛ e tie Nyanmiɛn ndɛ nga i nuan ijͻfuɛ mun be kan’n, ͻ fata kɛ e nin be nga mun e srɛ nyanmiɛn yɛ e yi Nyanmiɛn ayɛ lika wlɛ. Ninnge sͻ mun be yɛ be wa wla e fanngan blɛ bͻ e nanti le mͻcuɛ b’ͻ ti kɛ aawlɛ sa’n i afiɛn-ͻn. Sanngɛ man e wun i wlɛ kɛ nán sran’n annzɛ wunmiɛn delɛ’n su yɛ e akunndan’n taka dan cɛn sͻ’n nun-ͻn, sanngɛ e wla’n kwlaa o e Min’n bͻbͻ su. Wunmiɛn delɛ cԑn’n ͻ ti e Min’n i cɛn. Ɔ sieli cԑn sͻ’n i ngunmin, ͻ yoli i saun yԑ ͻ yrali cԑn sͻ’n su. E Min i cԑn’n ͻ ti cԑlԑ nanndoliԑ bͻ Nyanmiԑn fa mannin sran b’ͻ yili be’n.
Wunmiԑn delԑ cԑn’n i ngunmin sielԑ’n i bo’n kle kԑ e manman i b’ͻ yili nglo nin asiԑ, nin nzraama mun, nin waka mun. I nuan ndԑ bͻ kwlalԑ o nun’n i yԑ ͻ fa yili ninnge sͻ mun-ͻn. Ɔ yili jue mun nin anunman mun nin nnԑn kanngan nin dandan mun. Ninnge ng’ͻ yili bé’n i nun dan’n yԑlԑ klͻ sran b’ͻ yili i kԑ i bͻbͻ sa’n. Nyanmiԑn i kwlalԑ’n nin i ngwlԑlԑ’n yԑ ͻ fa yili ninnge kunngun mun-ͻn. Ninnge sͻ’m bé yilԑ’n ti atrԑ. Mԑn nun sa sifuԑ mun be nian wun-man klͻ sran’n i wafa kwlaa ng’ͻ ti’n i kwlaa wlԑ. Like nga klͻ sran’n i akunndan’n kwla yo’n, be nian wun-mԑn i ngba wlԑ. Ninnge nga Nyanmiԑn yi bé’n be yo nyԑnmԑn o ! Yԑ sԑ i sa nuan ninnge mun be yo nyԑnmԑn kԑ nga sa’n wuun i bͻbͻ i nyԑnmԑn liԑ’n ti dan tra su. Klͻ sran’n i akunndan’n nin i ijͻlԑ’n wie fi kwla yi-man Nyanmiԑn i dan’n nin i anyrunnyan’n nin i kwlalԑ’n kwlaa nglo. Aniԑn wie fi nu’an lԑ bͻ kwla yiyi i wafa ng’ͻ ti’n nun weiin kpa sa-ͻ. Ɔ ti i su kԑ ninnge’n kwlaa ng’ͻ yili bé’n, be koto i bo yԑ be mԑnmԑn i.
Kԑ Nyanmiԑn yili ninnge’n kwlaa wieli’n, ͻ deli wunmiԑn. Ɔ dili junman sanngԑ ͻ’a fԑ-man. I b’ͻ ti Kwlafuԑ’n, ͻ kwla fԑ-man, lafilԑ kwla kun-mԑn i yԑ ͻ kwla lafi-man. I klun jↄli i junman’n su yԑ ninnge ng’ͻ yili bé’n bé ti, afin ͻ wunnin kԑ ninnge sͻ’m be ti kpa. ͻ ti i su kԑ e manman Nyanmiԑn cԑn’n kwlaa i ngwlԑlԑ b’ͻ lԑ-man wunsu’n ti yԑ atrԑ b’ͻ yili mԑn’n i yilԑ nun’n ti, yԑ e Min i cԑn’n nun’n, ͻ fata kԑ e yo i sͻ tra su.
06.2 - Wunmiɛn delɛ cԑn’n ti cinnjin
Wunmiԑn delԑ cԑn nun’n, e nin Nyanmiԑn e cԑ i nglo lͻ wunmiԑn delɛ’n nun. Ɔ man e atin kԑ e tͻ bliin nan e di blԑ sͻ’n i bo kotolԑ nin i manmanlԑ’n nun. Kԑ e tͻ bliin e akunndan’n nun bͻ e wunnԑn’n su e tͻ bliin e Min’n i nyrun’n, ͻ yo man e wun e wun fԑ. Sran kwlaa ng’ͻ fͻn mmla nga’n, san Nyanmiԑn bu i fͻ. Nvle wie mun bͻ laa be lԑ kwlalԑ’n, be yoli be wunnin i bo, be waan be nunnun e Min i cԑn’n su. Aunnjuԑ’n ͻ jaoli nvle sͻ’m bé nun. Be nga be bu-man e Min i cԑn’n i like fi bͻ be fu bé loto’m bé nun, be kͻ wa kͻ wa’n, be wun-man Nyanmiԑn i anyrunnyan’n ninnge ng’ͻ yili be’n bé nun. Be lԑ-man blԑ be bu-man akunndan kun, ͻ man be junman kwlaa nga be di i le mͻcuԑ afiԑn’n, ͻ ti afԑ ngunmin. E kwlaa e sa mian wunmiԑn delԑ wun, nnԑn’m bé bͻbͻ o, ͻ nin fata kԑ be de wunmiԑn. Ninnge nga Nyanmiԑn yili be’n, sԑ b’a jran-man b’a de-man wunmiԑn Nyanmiԑn nyrun’n, be fanngan’n kpԑ su. Nán man e nyin kpa mmla ng’ͻ se e kԑ e sie e Min’n i wunmiԑn delԑ cԑn’n i ngunmin’n su le. Mmla sͻ’n, ͻ kan-man junman dilԑ dͻ ablasan-nin-nnun annzԑ ablanan ndԑ, sanngԑ cԑn ba nsiԑn le mͻcuԑ kun nun. Cԑn ba nso su’n ͻ ti e Min’n i liԑ klonglonglo. Nyanmiԑn ndԑ se e kԑ fuԑnfuԑ’n i nyin o sa tԑtԑ’n kwlaa bé sin yԑ junman dilԑ’n ͻ ti kpa man sran’n cԑn’n kwlaa afin nvasuԑ o junman dilԑ’n nun.
Zezi wla e fanngan kԑ e jran nan e nian waka mun nin waka nyrԑ mun, wafa nga be fa nyin’n. ? An sieli blԑ nga be di nan b’a bo nyrԑ’n, ͻ nin blԑ nga waka nnya mun be fԑfԑ lele bͻ waka’n su mma’m i nzͻliԑ ? An jran, an fa blԑ nan an niԑn kpa. Sԑ an bu mmla ng’ͻ o mԑn’n nun ninnge nga Nyanmiԑn yili bé’n bé nun’n i akunndan’n, an wa wun kԑ ngwlԑlԑfuԑ kun o ninnge sͻ’m bé sin, i yԑ ͻ yili be-ͻ, yԑ i klolԑ’n ti kԑ siԑ b’ͻ klo i mma mun’n sa. Zezi waan e fa waka nyrԑ mun bé nyԑnmԑn bͻ be yo’n nan e fa sunnzun wlengbifuԑ mun bé tralԑ bͻ be wla’n. E ′wun i kԑ famiԑn mun nin bé mma mun bͻbͻ bé wla-man waka nyrɛ bͻ ͻ cԑ kan be kpͻ gua yԑ be wu kee’n, be wunsu tralԑ le (Matie 6 : 25-33). Sran’n bͻbͻ ͻ yo nyԑnmԑn tra ninnge nga Nyanmiԑn yili be’n bé kwlaa-a, yԑ i nyrun’n ͻ yi Nyanmiԑn i anyrunnyan’n i nglo kaan sa. Ee, s’ͻ ti kԑ e kwla kaci e nantilԑ’n bͻ kan’n, sԑ e kwla yaci wanndilԑ yԑ e bu akunndan bͻ kaan sa’n, wuun e wun kԑ ninnge nga Nyanmiԑn yili be’n be yo nyԑnmԑn, ͻ man ͻ su e bo kԑ e lԑ i ase yԑ e mԑnmԑn i. Nyanmiԑn klo kԑ ͻ tike e nyinma nan e wun blԑ nga waka’m be kpa bé ti nun’n nin blԑ nga be wla nnya uflԑ’n, blԑ bͻ ninnge’m be kaci’n, ͻ klo kԑ ͻ kle e wafa nga ninnge ng’ͻ yili be’n be yo nyԑnmԑn’n, yԑ wafa ng’ͻ fa nian bé su’n. Ng’ͻ ti awlaboԑ’n yԑlԑ kԑ ninnge tԑtԑ mun, bla nin bla bͻ be su kunndԑ bé wun’n, sran kunlԑ ninnge mun yԑ be fa kle e televiziͻn nun-ͻn, sanngԑ wuun Nyanmiԑn klo kԑ ͻ tike e nyinma mun nan e wun ninnge ng’ͻ yili be’n, bé nyԑnmԑn bͻ be yo’n su. Waa blԑ’n nun’n, ayrԑ o nun yԑ waka mun be kpa bé ti nun, sanngԑ mungun’n nun’n, wia’n kpan, nzue’n tͻ yԑ waka’m be wla nnya uflԑ. Blԑ’n kacikaci yԑ ͻ yo nyԑnmԑn. Nyanmiԑn yԑ ͻ yili blԑ’n sͻ-ͻ, yԑ i yԑ man ninnge sͻ’m be o lԑ titi-ͻ.
Kԑ e Min’n se e kԑ e nyin yi Sabba’n, ͻ klo kԑ e sie cԑn sͻ’n i ngunmin nan e fa trԑn i bͻbͻ nyrun. E Min i cԑn’n i ngunmin sielԑ’n, nan wunmiԑn delԑ cԑn ngunmin-ͻn, sanngԑ ͻ fata kԑ e sie e su i ndԑ’n i bo, e kanngan, e kpԑ e nyin i wun lͻ nin e anwlԑn’n kwlaa k’ͻ yo nan ͻ’a kaci e nan ͻ’a yi e nin i klun ufue’n ti. Ɔ ti saun yԑ ͻ klo kԑ e yo saun kԑ i bͻbͻ sa. Man e wͻ e nyrun i klolԑ’n i kpajalԑ’n nun nan i anyrunnyan’n ͻ yi i wun nglo e nun, afin kacilԑ wie fi nu’an lԑ san e muan e nuan’n su yԑ e tran koun.
06.3 - Wunmiԑn delԑ cԑn’n i wlԑ bͻ be wun-man’n
Wunmiԑn delԑ cԑn’n ͻ ukali anuansԑ Laa nunfuԑ mun ͻ man bé nvle’n ͻ’a nunnun-man yԑ be nin amuin nga nvle nga be bo sin yia bé’n be sͻ be’n, be buli. E Min i cԑn’n ͻ siesieli Izraɛl mma mun bé akunndan’n k’ͻ yo nan b’a sͻ Krist b’ͻ ti mԑn’n i ti Defuԑ’n i nun’n. Sanngԑ wunmiԑn delԑ cԑn’n bͻbͻ ba’n, ͻ kwla kaci-man sran, annzԑ ͻ kwla sasa-man sran yԑ ͻ kwla kaci-man be nga be sie cԑn sͻ’n i ngunmin’n bé akunndan’n. Mmla wie fi kwla kaci-man klͻ sran’n yԑ sabba cԑn’n i su falԑ’n ͻ kwla de-man sran’n i sa tԑ’n nun. Sanngԑ ͻ kwla yo man sran’n tͻ-man be nga be waan Nyanmiԑn nu’an lԑ’n bé aya’n nun. Anuansԑ uflԑ’n bo’n, e sie e Min i cԑn’n i ngunmin kԑ e fa lԑ i ase afin i yԑ e yili e-ͻ, nán kԑ e ′yo i sͻ nan ͻ ‵si e aunnvuԑ ti-ͻ. Nyanmiԑn kacili i wun sran Krist nun yԑ ͻ bali e wun-ͻn. Ɔ nian e lika kpa tra wafa nga siԑ kun fa nian i mma’m bé lika’n. I sͻ’n ti yԑ e klo i lele bͻ i yi i ayԑ nin e nguan wunmuan nin-ͻn. Mmla i su falԑ’n ͻ de-man e sa tԑ’n nun, sanngԑ Nyanmiԑn i aunnvuԑ silԑ’n yԑ ͻ ti nvialiԑ nun kwlalԑ b’ͻ de e b’ͻ kaci e-ͻ. Sran kwlaa ng’ͻ klo kԑ Nyanmiԑn ‵bu i sran kpa mmla’n su falԑ’n ti’n, mmla’n ′bu i fͻ. Sanngԑ sԑ e sͻ Nyanmiԑn i sa b’ͻ tinngԑ e nyrun’n nun’n, ͻ ′tinngԑ e yԑ ͻ sasa e fͻ bulԑ’n kwlaa i lika.
Kԑ Nyanmiԑn yili ninnge’n kwlaa’n, i cԑn ba nso su’n, ͻ deli wunmiԑn yԑ ͻ niannin ninnge kwlaa ng’ͻ yili be’n. Ɔ wunnin i kɛ ninnge’n kwlaa ng’ͻ yili be’n, be ti kpa tra su. Sanngɛ k’ͻ fin cԑn bͻ sran’n yoli nyin kekle, b’ͻ tͻli sa tԑ yolԑ’n nun’n, Nyanmiԑn wa de-man wunmiԑn kun. Nyanmiԑn yacili wunmiԑn delԑ yԑ ͻ di junman kͻnguɛ nin wia su k’ͻ yo nan sran b’ͻ yili i b’ͻ mlinnin’n, ͻ’a nyԑn i ti’n ti. Ɔ seli kԑ : " Amun fͻnlԑ bͻ amun fↄnnin’n, ͻ kleli min yalԑ kpa" (Ezai 43 : 24). Zezi seli kԑ : " Cɛn kwlakwlakwla n Si di junman, n kusu n di junman " (Zan 5 : 17). Nyanmiԑn bu e akunndan yԑ sa tԑ nga e yo be nvialiԑ nun annzԑ nga be wun be’n, ͻ lo i. E la Nyanmiԑn i ase nin delԑ ng’ͻ deli e sa tԑ’n nun’n, e ti tԑ bͻ Krist yili’n ti. Sran ng’ͻ lafi Nyanmiԑn i Bua ba’n su’n, ͻ tͻ-man mmla’n i fͻ bulԑ’n nun, afin kԑ mmla’n bu sran kun fↄ’n, i nuan nnya bulԑ like nu’an lԑ. Sran sͻ’n ͻ ‵nyԑn i ti Krist b’ͻ wuli b’ͻ be sieli i sin nan Sabba’n ͻ’a ju’n i moja’n ti. Nyanmiԑn i wunmiԑn delԑ cԑn’n nun’n, Krist deli wunmiԑn anyanbeunfuԑ kun i ndia’n nun kpԑkun mͻnnԑn’n b’ͻ ti le mͻcuԑ’n i cԑn ba klikli’n, ͻ cԑnnin wie’n nun. Nyanmiԑn yiali Wunmiԑn delԑ cԑn’n i mmla’n kwlaa nuan. Kԑ Krist cԑnnin’n, ͻ sieli cԑn uflԑ kun b’ͻ ti mԑn uflԑ nga Nyanmiԑn yili’n b’ͻ yo kpa kͻ i nyrun Nyanmiԑn i aunnvuԑ silԑ’n nun nin Nyanmiԑn Wawԑ’n i kwlalԑ’n nun’n i nzͻliԑ. Nán mmla’n yԑ ͻ sieli cԑn sͻ’n nin-ͻn.
06.4 - ? Krisfuԑ mun be lԑ atin kԑ be yaci fue cԑn nan be manman Nyanmiԑn mͻnnԑn cԑn’n ?
Zuif mun ͻ nin be nga be yo asͻnun fue cԑn bͻ be flԑ be adventist’n be kan kristfuԑ’m bé wun ndԑ kԑ be saci mmla nnan su’n. B’a dun mmua a bu Krist i sͻnnzͻnfuԑ’m bé fͻ kԑ Nyanmiԑn i ya’n ͻ wa tͻ be su yԑlԑ kԑ be yaci fue cԑn’n lԑ kpԑkuun be de wunmiԑn mͻnnԑn cԑn. Sanngԑ Zezi kannin kԑ ͻ ti fue cԑn’n i Min wie. Like kwlaa ng’ͻ fata kԑ e yo bé sabba b’ͻ ti Zuif mun bé wunmiԑn dele cԑn’n nun’n, Krist sinnin e ajalԑ nun, ͻ yiali ninnge sͻ’m bé kwlaa nuan. Ɔ yiԑli nuan yԑ ͻ guԑli i bo. Ɔ deli i sͻnnzͻnfuԑ mun yԑ ͻ yoli bé saun, ͻ fa bé sieli ngunmin. Nán Sabbat b’ͻ ti Zuif mun bé wunmiԑn delԑ cԑn’n nin cԑn dilԑ wie’m bé nun ngunmin yԑ ͻ fata kԑ be ‵koto Nyanmiԑn bo nan be ‵mԑnmԑn i-ͻ, sanngԑ ͻ fata kԑ be ‵koto i bo nan be ‵mԑnmԑn i cԑn’n kwlaa. I sͻ’n ti yԑ Zezi yo-man cԑn’m bé saun sanngԑ ͻ yo sran’m bé saun nin-ͻn. "Like kwlaa nga amun ´yo'n, an `yo i e Min Zezi dunman nun, yɛ i ti an `la e Si Nyanmiɛn'n i ase" (Kolͻsfuԑ mun 3: 17). Junman kwlaa nga sran kun di Nyanmiԑn Wawԑ’n i fanngan nun’n, ͻ ti Nyanmiԑn manmanlԑ wafa kun. Cԑn kun ti-man kpa tra-man kun. Nyanmiԑn ͻ’a bu e sran kpa Zezi i moja b’ͻ lԑ gua kpan’n ti yԑ ͻ kacili e akunndan’n nin i Wawԑ Saun’n. Sran ng’ͻ yili bé’n, be yԑ be ti saun-ͻn, nán cԑn mun-ͻn. Like nga Sabba’n kwla yo-man’n, i nuan yialԑ ti yԑ Zezi bali-ͻ: sran uflԑ’m bé yilԑ, nin sa tԑ yofuԑ’m bé kacilԑ k’ͻ yo nan b’a yo i sͻnnzͻnfuԑ’n ti, yԑ awԑnfuԑ’m bé kacilԑ k’ͻ yo nan b’a yo sufuԑ’n ti.
Zezi yoli man e wawԑ nun nguan kwlaa kacili kpԑ kunngba sa kle. I sͻ’n ti yԑ man kristfuԑ mun be kpali mͻnnԑn cԑn b’ͻ ti Zezi i cԑn lԑ cԑn’n kԑ be fa yi aeguԑ uflԑ i nglo nin sran uflԑ nga Nyanmiԑn boli bé’n i nglo nin-ͻn. Zezi klo kԑ i sͻnnzͻnfuԑ’m be de wunmiԑn, asa kusu kԑ Nyanmiԑn boli bé uflԑ’n, ͻ klo kԑ be bu aklunnjuԑ sa sͻ’n i akunndan. Ɔ’a se-man e kԑ mͻnnԑn cԑn’n ngunmin yԑ ͻ ti wunmiԑn delԑ cԑn nin nyanmiԑn manmanlԑ cԑn kpa’n nin-ͻn, i kunngba’n ͻ’a se-man e kԑ fue cԑn’n e kwla de-man wunmiԑn yԑ e kwla manman-man Nyanmiԑn. Ɔ fa-man cԑn wie fi mian-man e, sanngԑ ͻ bali sa tԑ yofuԑ’m bé delԑ. I cԑnlԑ’n ͻ ti blԑ uflԑ i bo bolԑ. Blԑ uflԑ sͻ’n nun’n, e nu’an mmla b’ͻ bu sran’m bé fↄ’n i bo kun sanngԑ e o e Min’n i aunnvuԑ silԑ b’ͻ fa de sran’n i bo. I sͻ’n kle-man kԑ kristfuԑ mun be lԑ-man mmla wie fi. Krist i Wawԑ b’ͻ o e nun’n, ͻ ti klolԑ mmla kun. I kunngba’n ͻ man e kwlalԑ kԑ e fa yia klolԑ mmla sͻ’n i nuan. i sͻ’n ti fue cԑn’n ti nzͻliԑ kun aeguԑ laa’n nun yԑ ͻ ka lԑ sͻ titi. Mͻnnԑn cԑn’n ͻ ti Krist i kwlalԑ’n i nzͻliԑ b’ͻ didi lele ͻ fa aeguԑ uflԑ’n wunmuan’n.
Nyanmiԑn flԑfuԑ’m bé nvle’m bé nun’n, kristfuԑ’m bé kwla lo-man wunmiԑn mͻnnԑn cԑn annzԑ wunmiԑn delԑ cԑn nun. I sͻ’n ti be yia ya cԑn yԑ be yo asͻnun’n nin-ͻn, be si kԑ e Min bͻbͻ o bé afiԑn kԑ ͻ fa boli kasiԑ’n sa : "Afin lika nga sran nnyↄn annzɛ nsan be yia n dunman nun'n, n wo be nun" (Matie 18 : 20). Zezi mian-man sran mun kԑ cԑn wie’m bé su yԑ be su Nyanmiԑn-ͻn, sanngԑ lika’n kwlaa nga kristfuԑ mun be yia lԑ’n, ͻ yo bé saun titi.
06.5 - Nyanmiԑn manmanlԑ mͻnnԑn cԑn
Wafa’n sɛ yɛ kristfuɛ mun be kwla bu e Min i cԑn’n i akunndan bͻ be sie i ngunmin-ͻn? Klolɛ’n su bé bo man be ‵yia mͻnnɛn cɛn be ‵koto i bo be ‵mɛnmɛn i, be ‵kanngan Nyanmiɛn ndɛ’n yɛ be ‵yi Nyanmiɛn ayɛ anuansԑ’n nun. E mma mun nin bé nga e flɛ bé’n nin e junman difuɛ mun nin e nnɛn mun bͻbͻ, ͻ fata kɛ cɛn sͻ’n nun’n, bé kwlaa be ‵uka e su man e ‵yi e Min i cɛnlɛ’n i aklunnjuԑ’n i nglo, yɛ e ‵fa kpɛn e wun wla mͻnnɛn cԑn’n kwlaa afin i cɛnlɛ sͻ’n, ͻ yi i wun nglo e nguan’m bé nun. Sa nga kristfuɛ mun bé aklunnjuԑ’n taka su’n, ͻ ti dan tra Zuif mun bé liɛ’n. Zezi seli kɛ: "N ´kɛn i sɔ kle amun nan amun klun ´jɔ kɛ n liɛ'n sa, yɛ amun klun ´jɔ lelee" (Zan 15: 11; 17: 13). Pͻl klԑli ekun kԑ: "Sran wunmuan bɔ amun nin e Min'n ti'n ti'n, cɛn kwlaa man amun klun jɔ, n ´kɛn i ekun: man amun klun jɔ" (Filipfuԑ mun 4: 4). "Sanngɛ sa nga Nyanmiɛn wawԑ’n man sran yo'n yɛ : ɔ man be klo Nyanmiɛn nin sran, be klun jɔ, bé wla gua ase…" (Galasifuԑ mun 5 : 22). I sͻ ndɛ liɛ mun bé yɛ be yi akunndan ng’ͻ fata kɛ e bu i mͻnnԑn cԑn nun’n i nglo-ͻ. Sanngɛ ndɛ sͻ mun be kle wafa ng’ͻ fata kɛ e fa di junman le mͻcuɛ’n nun yɛ wafa ng’ͻ fata kɛ e fa tran e awlo’m bé nun’n.
? Ɔ ti i su kɛ e di junman mͻnnԑn cɛn ? Kristfuɛ mun be ti klͻ sran kɛ bé nga’m bé sa wie. Bé wunnԑn’n ͻ fɛ wie, i sͻ’n ti ͻ ti cinnjin kɛ be ‵fa blɛ be ‵de wunmiɛn. Nyanmiɛn yili be kɛ bé nga’m bé sa sanngɛ i osu kunngba’n nun’n, be ti Nyanmiɛn mma mun yɛ Nyanmiɛn Wawԑ’n tran bé nun. Wunnԑn’n nun’n, be tran asiԑ’n su wa sanngɛ wawɛ nun’n, bé nin Krist be o Nyanmiɛn su lͻ. Nyanmiɛn ͻ’a yi-man mͻnnɛn cԑn’n kɛ e fa gua lafilɛ nga y’a kwla lafi-man le mͻcuɛ afiԑn’n i bo, sanngɛ ͻ yili kɛ e fa koto i bo yɛ e mɛnmɛn i. Cɛn sͻ’n ti Nyanmiɛn liɛ klonglo, ͻ ti’ɛ i su kɛ e ‵fa yo ninnge nga be ti’a cinnjin mun. E si kɛ ͻ ti i su kɛ e yi klolɛ’n i nglo sran’m bé lika yɛ ninnge nga be kwla de sran mun afɛ nin nyrɛnnɛn’n nun’n, e kwla yo be. Nán mmla’n su falԑ’n ti yɛ Nyanmiɛn bu e sran kpa-ͻ, sanngɛ Krist i waka nda’n su wulԑ’n b’ͻ ti e ti tɛ yilɛ like b’ͻ fa kpↄli e ti’n, i ti yɛ Nyanmiɛn bu e sran kpa-ͻ, afin ͻ fali tɛ yilɛ akunndan sͻ’n wlԑli e anwlɛn’m bé nun. Aklunnjuɛ nga be di kɛ be yia lika wlɛ mͻnnԑn cɛn be manman Nyanmiɛn’n, ͻ ti kristfuԑ’m bé ngunmin bé liɛ. Sanngɛ mͻnnԑn cԑn’n ju-man, ͻ fata kɛ e ta e wun wawɛ nun cɛn kwlaa, s’ͻ ti’ɛ i ti’n, Klolɛ nin su lafilɛ nin sunnzunlɛ ng’ͻ o e nun’n, ͻ nuan kɛ sin sa. Mͻnnԑn cԑn’n e nin e nian kristfuɛ mun e to jue lika wlɛ, e srɛ nyanmiɛn lika wlɛ, e man e wun akunndan, yɛ e yi i nglo kɛ e bo ti kun sakpa. Kristfuԑ’m bé kwlaa be ti Krist i wunnԑn wawɛ nun. Mԑn uflԑ nga Nyanmiԑn yili’n, ͻ taka-man kristfuԑ kunngba cԑ su sanngԑ ͻ taka kristfuԑ’m bé sran wunmuan bͻ be kaci’n bͻ mͻnnԑn cԑn yԑ i sͻ liԑ’n yi i wun nglo kpa’n su.
Be nga be nian tukpacԑfuԑ mun nin bubuwafuԑ mun nin yalԑfuԑ’m bé osu mͻnnԑn cԑn’n, be liԑ su ti ye. Angbeti bla nin aeka ba kpanngban be su minndԑ kԑ sran wie fite bé su. Kristfuԑ sͻ mun be si-man bé ja afԑ, be kͻ atin tɛnndɛn’m bé su, afԑfuԑ’m bé osu nianlԑ.
E Min i Wawԑ’n su e bo kԑ e fin e asͻnun sua’m bé nun fite yԑ e wͻ mlinfuɛ’m bé kunndԑlԑ. Ɔ fata kԑ e se be kԑ be ‵kaci bé nzuԑn yԑ be ‵su Krist su, yԑ e uka be man be fin awlaboԑ nun be fite yԑ kԑ be ti Krist i ndԑ’n, man be kpiti yԑ be blԑ i sin. Sԑ e bo-man Jasin Fԑ e kle-man mlinfuɛԑ mun’n, ͻ ti’ԑ i su yԑ sԑ e Min’n usa e’n, e su nyan-man ndԑ fi e kan-man. E Min i cԑn’n nun’n, ͻ ti i su kԑ e ‵uka bé nga bé sa ti mianwa mun yԑ e yo aklunye ninnge mun.
Mͻnnԑn cԑn’n, e lԑ blԑ kpa e fa la Nyanmiԑn ase, e di e sa tԑtԑ’m bé nanwlԑ yԑ e srԑ nyanmiԑn man bé nga mun k’ͻ yo nan Nyanmiԑn ͻ’a yia bé asamian’m bé nuan’n ti. Sԑ e lԑ ba mun’n, ͻ fata kԑ e nin be e fa blԑ e to jue e manman Nyanmiԑn aklunjuԑ su. Man e se Zezi kԑ ͻ kle e ndԑ klikli nsan nga be o e Si b’ͻ o nyanmiԑn su lͻ’n nun’n bé su falԑ yԑ mͻnnԑn cԑn’n ͻ fata kԑ e yo i sͻ tra su.
Sԑ e nyin yi mͻnnԑn cԑn’n, Nyanmiԑn ′yra e su. Su yralԑ kpanngban o Zezi sa nun. Ɔ’a siesie i wun kԑ ͻ fa man be nga bé konvi sͻ kԑ Krist bͻ cԑnnin wie nun mͻnnԑn cԑn’n i Wawԑ’n yi be’n.
06.6 - Mͻnnԑn cԑn’n i sacilԑ
Sa nga e wun i bͻ ti awlaboԑ’n, yԑlԑ kԑ be yo sa tԑ kpanngban fue cԑn nin mͻnnԑn cԑn. Loto mun bé kpukpuwa’n ͻ saci angban’n. Televizion nun blԑ nga be fa man Nyanmiԑn ndԑ’n ͻ’a sↄn-man sanngԑ flimun nga be kun sran nun’n, be yԑ be kle be kpanngban-ͻn, ͻ nin bian nin bla kunndԑlԑ ninnge mun, ͻ nin bae dilԑ ninnge mun. Sran wie mun be di junman mͻnnԑn cԑn bé awlo lͻ, be kͻ bé tro fie nun lͻ annzԑ be nnԑn tuin nun lͻ. Le mͻcuԑ afiԑn yԑ ͻ fata kԑ be yo ninnge sͻ mun-ͻn. Mͻnnԑn’n ti e Min’n i cԑn. Anuansԑ Laa’n nun’n, sԑ be tra sran kun kԑ ͻ su di junman wunmiԑn delԑ cԑn’n nun’n, be kun i. S’ͻ ti kԑ e kwla wun sa tԑtԑ nga sran’m be yo be mͻnnԑn cԑn nin fue cԑn’n, wuun e anwlԑn kpԑ e klun yԑ e ti’n saci bͻbͻ. San Nyanmiԑn klofuԑ’n kunngba cԑ yԑ ͻ kwla trԑ i anwlԑn yԑ ͻ minndԑ kԑ sran’m be kaci bé nzuԑn nin-ͻn.
? Amun wla a fi ndԑ nga e Min kan kleli sran ng’ͻ bu’ԑ i cԑn’n i like bͻ saci i cԑn’n su ? Kԑ e kanngan Egypt lͻ tulԑ 31 : 14-17’n, e wun i kԑ ͻ ti cinnjin kԑ e de wunmiԑn e Min’n i nyrun. An kanngan Kalԑ 15 : 32-36’n ekun, amun wun sa nga ti yԑ ͻ ti cinnjin kԑ e sie e Min i cԑn’n i ngunmin’n. Sԑ e kaci e nantilԑ’n nan e se suklu mma’m be kԑ nán man be di suklu lͻ junman wie fi mͻnnԑn cԑn’n ͻ ti kpa. Nyanmiԑn wlanwlannin Israԑlfuԑ mun kԑ ͻ ′yra klͻ kanngan nin klͻ dandan nga be sie-man e Min i cԑn’n ngunmin kԑ ͻ ti i ayԑ yilԑ cԑn nin wunmiԑn delԑ cԑn’n mun (Zeremi 17 : 22). Ɔ fata kԑ e ‵bu afͻtuɛ ndԑ nga kԑ ͻ ti cinnjin man e. ? Wan yԑ ͻ si-ͻ ? A trԑ kpa’n e Min’n i cԑn bͻ y’a bu-mԑn i akunndan y’a si’ԑ i ngunmin’n, i sͻ’n ti yԑ alԑ dandan mun be tͻli mԑn’n nun-ͻn. Nyanmiԑn ndԑ’n se kԑ : " Nán an laka amun wun, be kwla yo-man Nyanmiԑn finfin, afin like nga sran lua’n, yԑ ͻ ti-ͻ (Galasifuԑ mun 6 : 7). Sran fi kwla fͻn-man Nyanmiԑn i mmla’n sa ngbԑn bͻ sa fi ju’ԑ i su-ͻ.
Sԑ Zezi ͻ’a wu-man waka nda’n su e ti, yԑ sԑ ͻ’a sin-man e ajalԑ nun ͻ’a fa-man e fͻ bulԑ mun’n, wuun e su nyan-man sunnzunlԑ kԑ e ′fite nun. Sanngԑ e ajalԑ nun b’ͻ jrannin wuli’n, ͻ man-man e atin kԑ e yo e Min i cԑn’n i finfin. Zezi nin i sͻnnzͻnfuԑ’m be sieli wunmiԑn delԑ cԑn’n i ngunmin titi. Ɔ yoli man i Si nyannin nyrun i nguan wunmuan’n nun. Mͻnnԑn cԑn b’ͻ ti le mͻcuɛ’n i cԑn klikli’n, kԑ Zezi cԑnnin’n, ͻ yili i wun nglo kleli i sͻnnzͻnfuԑ mun yԑ ͻ nin be dili i Anuansԑ’n i su cԑn.
06.7 - Mmla’n i wlԑ wunlԑ uflԑ
Kɛ Nyanmiԑn mmla’n se kɛ man e bu e Min’n i cԑn’n i akunndan nan e sie i ngunmin’n, nán sran ngba mun yԑ be wun ndԑ sͻ’n i wlԑ-ͻ. Be buli Zezi i fͻ yԑlԑ kԑ be waan ͻ’a fͻn mmla’n afin ͻ yoli tukpacifuԑ’m bé juejue wunmiԑn delԑ cԑn’n nun yԑ ͻ seli kԑ ͻ ti Nyanmiԑn Wa. I blԑ su nyanmiԑn nyrun jranfuԑ’m be jasoli i wun kԑ be ‵kun i. Bé akpue bͻ be lԑ i Moiz mmla’n i su falԑ’n nun’n ti’n, bé Nyanmiԑn klolԑ’n nin bé wiengu klolԑ’n ͻ kpԑli su. Bé sԑsԑ yolԑ’n ͻ ti bé wunnԑn su ngbԑn, ͻ ju-man bé anwlԑn’n nun. Be ti dunman klofuԑ mun, i sͻ’n ti kԑ Nyanmiԑn flԑ be kԑ be kaci bé nzuԑn’n, b’a sie-man bé su i nuan ndԑ’n bo. Bé nyin b’ͻ ti siwa’n ti be keteli bé anwlԑn’n. Bé wun ti’a siesiewa kԑ be ‵kaci. Be yili Siԑ Nyanmiԑn’n, Ba’n nin Wawԑ Saun’n i blo. Be nian-man yalԑfuԑ’m bé lika wunmiԑn delԑ cԑn’n nun. Wunmiԑn delԑ cԑn’n nun’n, bé akpue nga be lԑ i Moiz mmla’n i su falԑ nun’n, ͻ kaci dunman klolԑ. Ndԑ nga Zezi kan kleli be Nyanmiԑn nuan ijͻfuԑ Ezai fluwa’n nun’n, ͻ bo-man en nuan, i waan : "Sran nga'm be kɛn i bé nuan bui su kɛ be bu n sran, sanngɛ be anwlɛn nun-man min su. Be manman min ngbɛn, yɛ be kle like nga sran'm be kan'n, kɛ ɔ ti Nyanmiɛn mmla" (Matie 15 :8-9).
Kԑ Zezi miԑn i nyin kle sran mun wafa ng’ͻ fata kԑ be sie e Min i cԑn’n i ngunmin’n, ͻ’a kan-man kԑ e kwla di junman annzԑ e kwla di-man junman. Ɔ jrannin e anwlԑn nun akunndan kpakpa ng’ͻ fata kԑ e nyan be Nyanmiԑn nyrun’n su. Pͻl suli like klelԑ kunngba sͻ’n su Krist i Wawԑ b’ͻ tinngԑ i’n ti. Sanngԑ like ng’ͻ kleli i kԑ bé nga be ti’a Zuif mun be ti’a mianfuԑ kԑ be di Anuansԑ Laa’n i nun mmla’m bé su’n ti’n, be boli i sannzan yԑ be finfinnin i yԑbuԑ. Pͻl jrannin su kԑ Krist nun’n, e wuli mmla’n ti, ͻ man y’a nyan e ti mmla’n i fͻ bulԑ’n i lika. Mmla’n sie-man e kun. Sanngԑ Nyanmiԑn Wawԑ’n mannin e mmla uflԑ bͻ yԑlԑ klolԑ’n. Wawԑ nun mmla uflԑ sͻ’n, ͻ yo e saun yԑ ͻ su e bo kԑ e yi Nyanmiԑn b’ͻ ti Siԑ, Ba nin Wawԑ’n i ayԑ e akunndan’n nun nin e ijͻlԑ’n nun nin e nzuԑn’m bé nun. I sͻ’n ti, mmla’n ͻ tin-man e su kun, sanngԑ ͻ di junman e nun ͻ man e kaci e nzuԑn’n yԑ e lafi Nyanmiԑn su Wawԑ Saun’n i fanngan nun. M’ͻn tran e akunndan’n nun kԑ sran mun yԑ Krist yo bé saun-ͻn, nán cԑn mun-ͻn. Siԑn’n e wun ngbaciԑ ng’ͻ o mmla nnan su’n i wlԑ wunlԑ’n nun Anuansԑ Laa’n nin Anuansԑ uflԑ’n bé afiԑn’n.
06.8 - Ya cԑn’n ti nyanmiԑn flԑfuԑ’m be liԑ
Nyanmiԑn flԑfuԑ’m be yili i nglo weiin kpa kԑ be wun-man mmla nnan su’n i wlԑ, afin be kpali ya cԑn’n kԑ nyanmiԑn manmanlԑ cԑn sa. Cԑn sͻ’n nun yԑ be yia-ͻ. Sanngԑ ͻ nin i sͻ’n ngba’n, be fa-man anyinyԑ be man-man cԑn sͻ’n, afin be sie-mԑn i ngunmin kԑ e Min’n i cԑn’n sa. Kԑ Muhammad flԑli Zuif mun nin kristfuԑ mun kԑ be kaci nyanmiԑn flԑfuԑ bͻ b’a kplin-man su’n, ͻ’a jran-man lԑ sͻ, sanngԑ ͻ wͻli i nyrun ekun. Ɔ nin Zuif mun b’a ti-man bé wun aniԑn fue cԑn’n su, i kunngba’n, ͻ nin kristfuԑ mun b’a ti-man bé wun aniԑn mͻnnԑn cԑn’n su. Kԑ bͻ ͻ klo kԑ ͻ kpԑ i atin liԑ uflԑ’n ti’n, ͻ’a di-man Anuansԑ Laa’n nin Anuansԑ uflԑ’n nun mmla’n su, ͻ man ͻ fali ya cԑn’n kԑ ͻ ti nyanmiԑn flԑfuԑ’m bé anyia cԑn. Cԑn sͻ’n i kpalԑ’n ͻ taka-man Nyanmiԑn ndԑ wie fi su, asa kusu e wun-man anuansԑ wie fi cԑn sͻ’n nin e kpͻlԑ’n bé afiԑn. I kpa’n, cԑn sͻ’n fin nyin kekle bͻ Muhammad yoli i Nyanmiԑn nin i Mԑsi’n bé wun’n nun. Sԑ e fa ya cԑn’n kԑ sran nin Nyanmiԑn bé yalԑ kokolԑ cԑn sa’n, i sͻ’n taka-man Nyanmiԑn ndԑ wie fi su.
Nyanmiɛn flԑfuԑ’m bé liɛ’n, ya cɛn kɛ be wie nyanmiɛn srɛ’n, be sa bé sin be junman diwlɛ’m bé nun. Bé nyanmiɛn sua’m bé nun’n, be kan mԑn’n i sielԑ’n ndɛ mun. Cɛn wie kɛ be wie nyanmiɛn srɛ’n, be yi bé wun nglo akpͻ’m bé su, be bubu ninnge mun klͻ’n nun, be kun sran wie mun. Kԑ be bu cԑn kun akunndan yԑ be sie i ngunmin annzԑ sran kun sie i wun ngunmin’n, i sͻ’n nu’an nyanmiԑn flԑfuԑ’m be nzuԑn’n nun. Be bu Allah kԑ ͻ ti dan ngboko i sͻ’n ti i saun ng’ͻ ti’n, nyanmiԑn flԑfuԑ’m be si-mԑn, san i dunman yԑ be bo-ͻ. I sͻ’n ti yԑ atin nga nyanmiԑn flԑfuԑ’m be nanti su’n, ͻ o aeguԑ laa’n i bo fatifati kԑ e kan mmla nsan su’n i ndԑ nin-ͻn, ͻ ju’a nun kaan sa. Nyanmiԑn flԑfuԑ’m be si-man ti delԑ’n i wun ndԑ kaan sa, asa kusu nvle uflԑ nga Nyanmiԑn boli i anuansԑ uflԑ’n bo’n, be si’a nun ndԑ fi.
E ‵la i bͻ cԑnnin wie nun’n i ase afin ͻ yoli abonuan sa mun wunmiɛn delɛ cԑn’n nun yɛ le mͻcuɛ’n nun. Ɔ cԑnnin le mͻcuɛ’n i cɛn ba klikli su, ͻ man cɛn sͻ’n ͻ’a kaci i liɛ ngunmin. Man mͻnnɛn cԑn’n ͻ kaci kɛ wia b’ͻ su tu i bo b’ͻ kpaja le mͻcuɛ wunmuan nun b’ͻ fa e Min’n i ndɛ bͻ be man nguan’n sa: "M ´man amun mmla kun ekun: an `klo amun wiengu. Klolɛ nga n fa kloli amun'n, amun kusu an `fa klo amun wiengu sɔ. Sɛ an klo amun wiengu'n, i sɔ'n nun yɛ sran'm be kwlaa be ´si kɛ an ti n sɔnnzɔnfuɛ-ɔ" (Zan 13 : 34-35).