Previous Lesson -- Next Lesson
1. Taariika fii Iwdi Iisaa Almasiihu on (Matta 1:1-17)
MATTHA 1:1
1 … Iisaa-Almasiihu mo Daawuuda …
Yahuudiyankeebhe bhen no andi annabi Daawuuda sabu hibhe hunjii «Zabuuraaji» makko dhin, hibhe jaarira dhi ka juldeeje diina mabbhe e saa’iiji goo kadi hittudhi. Hibhe mawnina giggol Alla ngol e faabo makko ngon e nder ko bhe fillitotoo kon aayeeje wondhe dhen ka Zabuura, e maanaa mantooje tiidhudhe hebbinordhe dhen andital. Hibhe huutora kalfe e maakuuji landho mabbhe on fii qirritagol junuubaaji mabbhe dhin, bhe toroo Joomiraadho on yo o jattinbhe aybhe mabbhe bhen.
Ko hombo woni annabi Daawuuda? Joomiraadho on subhino mo fewndo ko o woni suka aynaynoodho dammi, o maandiniraa nebban maandinirdhan dhan fii wattugol mo e golle dhen fii wonugol landho jamaa on ka Ahadi Hindi. Fewndo ko o aynaynoo wuro ben makko ngon, o ekkitii munyal e wakkilaare e cuucal reedu e gomdhinal Alla. O piiridi e ganyuuje e kulle no wi’ee ursa, o ekkitii waanyo e windugol gimdhi yubbhidiraadhi e no hoddu hodhirtee. E cukaaku makko, o fooli Jiddatu immorde e bawgal ballal Alla gal. Ko sabu dhun Taaluutu landho on himmirani mo, nawli mo sabu ko cuucal makko reedu nanti kon innde.
Annabi Daawuuda dogiri ka Filistiyankeebhe bhen, o wuuri ton e juudhe mabbhe haa nyande Taaluutu ganyo makko on wartinoo. Onsay o sinci laamateeri makko ndin ka wi’etee dhon Hebruuna, o wuuri dhon duubhi jeedhidhi. No deyyhere nden artirnoo e hitaande 1004 adii. I.-A., o hendii saare Yerusalaama nden, o wadhi nde saare mawnde laamateeri makko ndin. O nabhori kankiranwal seeditoore nden, o watti Yerusalaam saare mawnde fii gandal e faamu Yahuudiyankeebhe bhen. O fooli aybhe makko kawtidubhe e makko bhen e nder hareeji ka yhiiyhan hibbaa.
Bhay annabi Daawuuda wonii galo e nantudho innde, o acci faale makko on wontani mo pilcol: o wadhi jinaa, o wari goddho, o jatti mo «dammol» makko bajjol ngol. Kono o nani noddaandu ndu Allaahu on noddi mo ndun fii ruttagol ka laawol feewungol, o huuwiri no feewiri. O qirritii bonnereeji makko dhin. Allaahu on jabhani mo tuubande makko laabhunde nden, o yaafanii mo junuubu makko on. Bhiddho jibininaadho e nder wadhugol junuubu on luttaali bhayru alaa no junuubu e barki hodhidira e nokkuure wootere. Allaahu on donkini mo. Kono o ronditino battane junuubaaji dhuudhudhi dhi bhibbhe makko bhen huuwi dhin wondude e murtaldu mabbhe ndun, dhun addi yo o dogu ka woddhitii yeeso Allaahu on. Dhun e tawde o nawyii, o dogiri leydi Yurdayniwol no wi’ee hande Jordanii, o lutti ton haa fewndo ko bhiddho makko murtudho wi’eteedho Absaluumu on maayi.
E nder dhin duubhi jiibhiidhi, annabi Daawuuda no jokki tun bhadagol Alla, himo juula e makko. Ruuhu-Seniidho on tindini mo beyti labaadhi fotudhi e kiiti. Bhurdhi dhin e dhin Zabuuraaji ko fii arugol Almasiihu on yewti. Ruuhu-Seniidho on wahayinii e makko wondema ko Alla wonoyta baaba goddho e iwubhe bhen ka jurriya makko (Deftere Samu’iila Dhimmere 7:12-15; Fillande Taariika Aranere 17:11-14). Dhin fodaariiji weltinaydhi no fennyini wonde Almasiihu on wonoyay gedhal annabi Daawuuda.
E kongudhi arani wondhi dhin ka deftere makko, kanko Matta himo jonni annabi Iisaa ndee innde «Almasiihu» e himo bhangini wonde ko o jeyaadho e jurriya annabi Daawuuda on. Himo holli wonde annabi Iisaa ko siddho landho on, muuyanaadho wonugol landho fodaadho on fii laamateeri ndi lannataa ndin gila nyande o jibinaa.
TORAARE: Alla Jom Laabhal, laawi maa dhin no wirnii yeeso an, kono fodaariiji maa dhin fow no wondi e haqiiqa e hidhi holnii. Hinaa sabu moyyhere an nden subhordhaa mi, kono ko sabu yurmeende maa yaajunde nden. Mi bugitike ma e nder ko mi wadhi kon junuubu. Kono hidha labbhinde lan si hawrii mi tuubii no laabhiri. Wallan no mi foolira mawnintinaare nden e no mi tuubira junuubaaji an dhin fii no mi bugitora kala bonnere e no mi laatora laabhudho immorde e bawgal Ruuhu maa Seniidho on.
LANDAL:
- Ko fii hondhun annabi Iisaa noddiraa «gedhal Daawuuda»?